Fındık ve Kirazın Örnek Arkadaşlığı

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

12 Temmuz 2019, 09:58

Fındığın başkenti Kirazın Anavatanı Giresun’da kiraz ağacı ile fındık ocağının akraba ve komşuluğu bizlere örnek olarak çok şey anlatıyor.

Bir dünya markası olan Türk fındığının tarih kültür medeniyetimiz kalkınma ve ülkemizin savunmasındaki yeri ve önemini anlatacak “Vatan Yahut Fındık Belgeseli” çekimini yaptığım Giresun Espiye Soğukpınar beldesi Dikmen Mahallesi Gıran mevkiinde fındık ocağının tam ortasında doğal olarak büyümüş kiraz ağacı ile fındığın belgesel görüntülerini çekerken duygulandım.

Bu gün saat 09:00’da çekip, an itibari ile sizlerle paylaştığım fındık ve kiraz ağaçlarının bu fotoğrafları Giresun’un fındığın başkenti kirazın ana vatanı olduğunu da ispat ediyor. Giresun’un birçok bölgesinde endemik kiraz ve ham fındık ormanları bulunuyor Bu ormanların mutlaka koruma altına alınması gerekiyor.

Sizlerle paylaştığım fındık ocağı ve kiraz ağacı vatan toprağında birlikte hiç kavga etmeden sıkı sıkıya sarılıp birlikte vatan toprağının yağmur suları ile derelere akıp gitmemesinde erozyonu önleyerek bize örnek oluyor. Ve “vatanınıza sahip çıkın vatan toprağını koruyun fındık bahçelerine sahip çıkın yabancı şirketlere fındık bahçelerinizi satmayın” diyor.

Belgeselimize “Vatan Yahut Fındık” adını vermemizin birçok nedeni var. Bunları sizlerle Giresun’dan çok büyük vefa borcum olan Espiye Soğukpınar Beldesi Dikmen ve Koz köyünden bir zamanların tarihi Bayramoğlu nahiyesi Gıran’dan paylaşmaya devam edeceğim.

Sizlerden de fındıkla ilgili hikaye bilgi ve belge bekliyor, “Vatan Yahut Fındık Belgeselini İmece usulü hep birlikte yapalım diyor, görüş öneri ve düşüncelerinizi bekliyorum. Gün fındığa sahip çıkma, fındık bahçelerini koruyup gelecek kuşaklara emanet etme günü. Bizleri düşünerek fındık bahçeleri dikip bize bırakan atalarımızın ruhları şad makamları cennet olsun. Ruhları için Fatiha okuyalım El Fatiha. Haydin hep birlikte Devri Alem farkı ile belgesel tadında “Vatan Yahut Fındık Belgeseli” çekme imecesine tüm arkadaşlarımı katılmaya davet ediyorum.

FINDIK ÜRETİM ALANLARI:

Yeryüzünde, 36°-41° kuzey enlemlerinde ve kendine özgü iklim koşullarında yetişen fındık ağacı, kıyılardan en çok 30 km içerde ve yüksekliği 750-1000 metreyi geçmeyen yerlerde ürün verir Türkiye, İtalya, İspanya ve Amerika fındık yetiştirilen başlıca ülkelerdir. Türkiye, yıllık dünya üretiminin yaklaşık %65-75’ini gerçekleştirmektedir.

İklim İstekleri: Fındığın iyi bir gelişme göstermesi ve bol ürün vermesi nemli için iklimin uygun olması gerekir. Ülkemizde fındık yetiştiriciliği bakımından en uygun iklim özelliğine sahip bölge Karadeniz kıyı bölgesidir. Yarı nemli, kurak iklim bölgelerinde fındık yetiştirilebilse de yağışın yetersiz olması mutlak surette sulamayı gerektirmektedir.

Fındık Yıllık ortalama sıcaklığın 13-16 C olduğu yöreler fındık yetiştiriciliği için en uygun yerlerdir. Ayrıca bu yörelerde en düşük sıcaklığın –8, -10 C’yi ve en yüksek sıcaklığın 36-37 C’yi geçmemesi, yıllık yağış toplamının 700 mm’nin üstünde olması ve yağışın aylara dağılımının dengeli olması gerekmektedir. Aynı zamanda Haziran ve Temmuz aylarındaki oransal nemin de %60’ın altına düşmemesi gerekir.

Toprak İstekleri: Fındık saçak köke sahip bir kültür bitkisidir. Bu nedenle kökleri fazla derine gitmez. Kök ancak 80 cm toprak derinliğine kadar ulaşabilmektedir. Toprak istekleri olarak fazla seçici olmamakla birlikte besin maddelerince zengin, tınlı-humuslu ve derin topraklarda iyi bir gelişme gösterir.

Türkiye’de fındık yetiştiren bölgeler iki alt bölgeye ayrılabilir:

1. Standart Bölge (Karadeniz Bölgesi’nin doğu bölümü): Ordu, Giresun, Rize, Trabzon ve Artvin illeridir.

2. Standart Bölge ( Karadeniz Bölgesi’nin orta ve batı bölümü) : Samsun, Sinop, Kastamonu, Bolu, Düzce, Sakarya, Zonguldak ve Kocaeli illeridir.

TÜRK FINDIĞI

Türk fındığı, kalite olarak Giresun ve Levant olmak üzere ikiye ayrılır yetişir. Giresun Kalite Fındık: Tadı ve içerdiği yağ oranı ile yeryüzünün en üstün özellikli fındığıdır. Giresun ile Trabzon’un Beşikdüzü, Vakfıkebir, Çarşıbaşı ve Akçaabat ilçelerinde Levant Kalite Fındık: Daha az yağ içerir. Trabzon ve bir bölümü ile Ordu, Samsun, Bolu, Sakarya, Zonguldak ve Bartın illerinde yetişir.

FINDIK ÇEŞİTLERİ:

Yaklaşık 5 bin yıldır tanınıp bilinen fındık, üç ana gruba ayrılır.

Kabuklu Tombul Fındıklar: Tombul, Palaz, Mincane, Gök, Kalınkara, Kan, Cavcava ve Delisava (Çakıldak) fındığı çeşitleridir.

Kabuklu Sivri Fındıklar: Sivri, İncekara, Kuş, Acı fındık,Değirmendere ve Uzunmusa fındığı çeşitleridir. Kabuklu Badem Fındıklar: Yassı ve Yuvarlak Badem, Foşa, Kargalak, Ordu İkizi fındık çeşitleridir. Ülkemizde yaklaşık on dokuz çeşit kültüre alınarak üretimi yapılmaktadır.

Giresun Tombul Fındığı: Ülkemizde yetişen en önemli fındık çeşididir. Daha ziyade Giresun ilinde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Meyve kalitesinin çok iyi olması uluslararası pazarlarda kolayca tutunmasını sağlamış ve Türk fındığı dünya ülkelerince aranır duruma gelmiştir. Periyodisite özelliği gösteren tombul fındık çeşidi iyi ve bakımlı bahçe koşullarında her yıl düzenli ve oldukça yüksek verim vermektedir.

FINDIK ÜRETİMİ ve EKONOMİSİ

Fındık tarımı genellikle küçük arazilerde ve aile işletmeciliği biçiminde yapılmaktadır. Türkiye’de yaklaşık 600.000 hektar arazide 400.000 kadar çiftçinin fındık üretimiyle uğraştığı bilinmektedir. Fındık, yetiştirildiği bölgede doğrudan ya da dolaylı olarak 8 milyon nüfusu ilgilendirmektedir.

Karadeniz Bölgesi’nde arazi eğimi çoğunlukla % 20’nin üzerindedir ve burası Türkiye’nin en fazla yağış alan bölgesidir. Toprak yapısı ve iklim koşulları, Karadeniz Bölgesi’nin önemli bir kısmında fındık dışında tarıma izin vermemektedir. Büyük ölçüde erozyon tehlikesi bulunan bölgedeki fındık tarımı verimli toprakların erozyona uğramasını engelleyip çevreye çok olumlu katkılar sağlar. Ayrıca fındık işleme tesislerinde, doğal çevrenin bozulmasına sebep olan fiziksel ve kimyasal atıklar ortaya çıkmaz.

DÜNYA ÜRÜNÜ FINDIK

Önceleri kuruyemiş olarak tüketilen fındığın, gıda sanayiinin gelişmesiyle birlikte kullanım alanı oldukça genişlemiştir. Fındık; çikolata, bisküvi, şekerleme, tatlı pasta, dondurma imalatında yardımcı malzeme olarak kullanılmaktadır. Çikolata ve bisküvi imalatında, dünyanın yıllık iç fındık tüketimi 300.000 ton’u aşmıştır. Fındık unu, çikolatalı ürünlerin temel unsurudur. Fiskobirlik’in özel ambalajlarında pazarladığı fındık, fındık ezmesi, nuga ve nutkrem, yüksek besin değerine sahip gıda maddeleridir. Fındık ve fındık ürünleri, uzmanlarca çocukların beslenmesinde özellikle önerilmektedir.

SAĞLIK DEPOSU FINDIK

İnsanoğlu, yerleşik düzene geçip düzenli tarım yapmaya başladığı andan beri birçok bitkinin düzenli olarak ekim-dikimini yapmıştır. Fındık da bu bitkilerden biridir. Türkiye’de fındığın on iki değişik çeşidi yetiştirilmektedir. Fındığın genel bileşimindeki ortalama değerler, bilimsel olarak saptanmıştır. Fındıktaki yağ yüksek oranda doymamış yağ asitlerinden oluşmuştur. %60-70 oranındaki bu yağ, tamamen vücuda yararlıdır. Fındık yağı vücut ısısının korunmasından yağda eriyen vitaminlerin taşınmasına kadar birçok görevi yerine getirir. Fındık yağındaki linoleik asit vücut tarafından üretilmez, dışardan alınır. Linoleik ve oleik asitler kanda kolesterolün yükselmesini önler, kalp ve damar hastalıklarına karşı koruyucu etki yaparlar.

VİTAMİN VE MİNERAL DEPOSU FINDIK

Fındık insan vücuduna yararlı karbonhidrat, protein ve yağ ile metobolizmayı düzenleyen B grubu vitaminler yönünden de zengin bir kaynaktır. Kan yapımı ve ruhsal sağlık için gerekli olan B2 ve B6 vitaminleri, gelişme çağındaki çocukların beslenmesinde büyük önem taşır.

Kalp ve diğer kasların sağlığı için en iyi besinlerden biri, E vitamini açısından çok zengin olan fındıktır. Bu vitamin; kalp ve diğer kasların sağlığı ve üretim sisteminin normal çalışması için gereklidir. Alyuvarların parçalanmasını önleyerek kansızlığa karşı koruyucu etki yapmaktadır. E vitamini, kanser yapıcı etmenlerin oluşmasını önler ya da oluştuktan sonra onları etkisiz hale getirerek vücudu korur. Kemiklerin ve dişlerin yapımı için gerekli olan kalsiyum, kan yapımında görev alan demir, büyüme ve cinsiyet hormonlarının gelişmesinde rol oynayan çinko için, en iyi bitkisel kaynaklardan birisi fındıktır. Sinirlerin uyarımı ve kas dokusunun çalışması için gerekli olan potasyumca da zengindir. Potasyum, magnezyum ve kalsiyum içeriği yüksek, sodyum miktarı düşük olan fındığın, kemik gelişimi ve sağlığı ile kan basıncının düzenlenmesinde büyük önemi vardır. Bu açıdan da fındık sağlıklı yaşam için önemlidir. Beslenme uzmanları genel olarak günlük beslenmede fındık ve fındık ürünlerine daha fazla yer verilmesini önermekte, özellikle çocuklar, gençler, sporcular, askerler ve işçiler için büyük enerji kaynağı olduğunu belirtmektedirler. 100 gr iç fındığın, orta üst aktiviteli bir işçinin (3500 kalori) gereksinimlerini karşılama durumundadır.