Kray Cumhuriyeti’nin Başkenti Barnaul

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

19 Eylül 2017, 10:26

Altay Türk cumhuriyetine gitmek üzere İstanbul Atatürk hava limanından Rus havayolları uçağı ile 3.5 saatlik uçuşla önce Moskova'ya geldik. Moskova'dan. 4 saate yakın uçuşla Altay Kray Türk Cumhuriyeti’nin başkenti Barnaul kentine geldik.

Türkiye'den 4 saat ileride olan Barnaul, Bozkırın ortasında buğday tarlaları, Göller, ırmaklar ve ağaçları ile göz ve gönül ziyafeti sunmakta. Barnaul 650 bin nüfusu ile Rusya'nın 20 önemli kenti arasında yer alıyor. Denizden 250 metre yükseklikteki bu kent kültür coğrafyamızın önemli bir parçası. Devri Alem belgesel programı olarak Altay Kray cumhuriyetinde tarihe not düşüp zamana noterlik yapıyoruz.

BARNAUL’DA DEVRİ ALEM

Altay Karay Cumhuriyeti’nin başkenti Barnaul kentinde Altay tarih müzesinde belgesel çekimleri ile güne başladık. Müze bölgenin Tarihi geçmişi ve Altay Türklerinin geleneklerini anlatan bir çok eserle önemli bir müze.

Barnaul kentini tarih geçmişi ile ilgili bir çok bilgi ve belge yer alan müzede Altay dağlarında yaşayan canlı türlerinden örneklerde sergileniyor. Milli müzede Altay bölgesi tarihi ile ilgili çok önemli eserlere yet veriliyor.

Kurt nehri anlamına gelen Barnaul kenti Sovyetler birliği içinde ilk 20 de yer alan bir şehir. Obi nehri bölgeye bereket dağıtıyor. Şehre hakim bir tepeden Obi nehri ve Barnaul şehrinin belgesellerini çekerken binlerce yıllık tarihi geçmişe yolculuk yaptık.

Barnaul kentinde binlerce Müslüman yaşıyor. Altay bölgesinin en önemli camisini ziyaret ederek bölge Müslümanları ile görüştük. İki büyük ve bir kaç küçük minaresi ile cami bir tabloyu andırıyor. Cami çevresinde oturan Özbek Tacik ve Altaylı Müslümanlarla sohbet ediyoruz.

Barnaul kentinin ana caddeleri meydanlarını gezerek Rusya'nın kenarı anlamına gelen Altay Karay Cumhuriyeti ile ilgili, tarih ve kültür değerlerini yakından tanıma imkanı bulduk. Altaylardaki kültür ve tarih turumuz güney Sibirya'da Orta Asya'nın kalbi Altay Sayan ve Ural dağları ile çevrili bölgede devam ediyor.

ESKİ SOVYETLERİN İZLERİNİ TAŞIYOR
Türkiye’de turizm denilince Çankırı ya da Kırkalerli akla ne getiriyorsa, Barnaul’da Rusya’da turizm denilince akla onları getiriyor. Yani hiçbir şey…Aslında biraz haksızlık ediliyor, güzel müzeler yok değil ama yine de insanı “Seyehat ediyorum” heyecanına sürükleyen bir kent değil Barnaul. Peki biz neden oradayıoz? Güney Sibirya’yı gezeceğiz ve bu uzun yolculuğun ilk durağı barnaul da onun için.

Rusya’nın bu bölgesi Moskova’dan, St. Petersburga’dan çok farklı. Eski KOminist yönetimin etkilerinin sürdüğü Barnaul’da sürekli size neyi yapmamanız gereken birileri var. Ve üstelik tek kelime Rusça bilmeyen biriyseniz, neyi yapmamanız gerektiğiniz anlayamadığınız için böyle bir uyarıyla karşılaşınca düşünüyorsunuz. Barnaul, Altay Krayı denen bölgenin yönetim merkezi. 1730’da Demidov ailesi tarafından kurulmuş. Zengin bakır madenleri için yerleşilen şehir, üzerinde bir de gümüş madeni bulununca cazibe merkezine dönüşmüş. Özellikle Türkistan-Sibirya demiryolunun inşası sonrasında şehir ticaret ve kültür merkezi haline gelmiş. Bölgedeki eski yerleşimlerin hepsi ahşapmış ve 1917’de ki büyük yangında neredeyse tüm şehir yanıp kül olmuş. Bu nedenle 1917 öncesinden kalan bina sayısı bir elin parmaklarını geçmiyor maalesef. Şehre kuş bakışı baktığımızda birkaç soğan kubbe dışında mimari açıdan insanı etkileyen bir manzarayla karşılaşmıyorsunuz.

Asya’nın en uzun nehirlerinden olan biri olan,kimi yerde eni 5 kilometreyi bulan ve bu nedenle de Obi denizi diye anılan Obi nehri kıyısına kurulmuş olan bu şehirde, özellikle Altay kültür, sanatı ve bu kültürün ayrılmaz parçası olan şamanizmle ilgili çok güzel bir müze var. Altay Kültür, edebiyat ve Sanat tarihi Müzesi. Büyük ve heybetli bir binada yer alan bu müzeyi hiç sıra beklemeden itişip kalkışma olmadan saatlerce gezebilirsiniz. Müzede Şamanist sembolizmin en etkileyici örnekleriyle karşılaşıyoruz. Şaman giysisi ve şaman davulu üzerinde ki her bir detayın anlamını öğreniyoruz. 9 kabuk gökyüzünün 9 katı demek. Sırtta ki insan figürleri Şamanın yardım aldığı ruhlar demek. Kuş insanın ruhunu yukarıya taşıyan demek, İlk şamanlar hep kadın ve daha çok bir bilgi. Bugün bile günlük yaşamımızda alışkanlıkla devam eden bazı unsurların taa buralardan geldiğini öğrenmek çok ama çok etkileyici. Sadece Şamanizm yok bu müzede. Altay manzaralarına odaklanan eserleriyle ünlü Altay’ın yetiştirdiği büyük sanatçılardan ressam Roerich’in tabloları da var burada. Ve yine bu toprakların ünlü yazarı Vasily Shukshin’in izleri. Bir başka bölümde 19. Yüzyılda bir Rus bürokratının evinden kesitler. Gerçekten çok etkileyici.

Barnaul’un bir diğer önemli müzesi ise Barnaul Bölgesel Araştırmalar müzesi adını taşıyor. Karışık bir müze burası. Barnaul ve Altayla ilgili ne ararsanız burada. Ancak ne yazık ki her açıklama burada da Rusça…