TANAP Projesi ve İpek Yolu ile Azerbaycan Belgeseli
İsmail Kahraman Makale
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Azerbaycan, Türkiye ve Gürcistan arasında yıllar önce kurulan bölgesel iş birliğinin şimdi diğer ülkelerin de katılımıyla daha kapsamlı bir işbirliğine dönüştüğünü belirterek, 'Türkiye ile 2012'de Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı'na (TANAP) imza atmamız tarihi olaydı.' dedi.
Güney Gaz Koridorunun önemli bölümü olan TANAP'a ilişkin Aliyev, "Türkiye ile 2012'de TANAP'a imza atmamız tarihi olaydı. Bunun faydasını hepimiz gördük. Azerbaycan, Türkiye ve Gürcistan arasında yıllar önce kurulan bölgesel iş birliği şimdi diğer ülkelerin de katılımıyla daha kapsamlı bir iş birliğine dönüşüyor." dedi
Aliyev, projede gelinen durumla ilgili, "2017'de büyük işler yapıldı. Şahdeniz 2 yatağında çalışmaların yüzde 99'u, Güney Kafkasya Boru Hattı'nın yüzde 95'i, TANAP'ın yüzde 95'e yakını tamamlandı. TAP'da ise çalışmaların yaklaşık yüzde 66'sı gerçekleştirildi." bilgisini verdi.
Yeteri kadar doğalgaz rezervine sahip olduklarını belirten Aliyev, "Kanıtlanmış doğalgaz rezervimiz 2,6 trilyon metreküptür. Fakat daha fazla olduğunu tahmin ediyoruz. Azerbaycan enerji kaynaklarını dünya piyasasına çıkaran güvenilir ortak olacaktır. Güney Gaz Koridoru enerji güvenliği projesidir." ifadelerini kullandı.
Avrupa Birliği, Gürcistan, Bulgaristan, İtalya, ABD, Karadağ, Arnavutluk, Hırvatistan, Yunanistan, Türkmenistan ve Romanyalı yetkililerin yer aldığı toplantıda Türkiye'yi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak temsil etti.
İPEK YOLU AZERBAYCAN BELGESELİMİZİ İZLEDİNİZ Mİ?
Türkiye’nin önderliğinde Türk Dünyası eski o şaşaalı günlerini yaşamak için önemli konularda iş birliği gerçekleştiriyor. Tıpkı TANAP projesi gibi, Bakü-Ceyhan boru hattı, İpek Yolu projesi, TİKA aracılığıyla yapılan yatırımlarla Türk Dünyası, Türk-İslam coğrafyasında önemli gelişmeler yaşanıyor. Bizlerde birkaç defa can Azerbaycan’ı gezerek tarihe not düştük. Daha geçtiğimiz yıl Türk Keneşi’nin İpek Yolu çalıştayı ve Türk Dünyası belgesel film festivali için Azerbaycan’a gitmiştik. Devlet Başkanı İlham Aliyev’in TANAP projesi için söylediği sözler ve verdiği destek bu açıdan çok önemliydi.
Devri Alem Belgesel ekibi olarak geçtiğimiz yıl gezdiğimiz Azerbaycan’da İpek Yolu ile Azerbaycan belgeseli hazırlamıştık. Bir çok kanalda yayınlanan ve büyük ilgi gören belgeselimizi buradan sizlerle paylaşırken geçtiğimiz gerçekleştirdiğimiz Azerbaycan yazısıyla sizleri baş başa bırakıyorum. Ayrıca Azerbaycan yazı dizimizi de http://www.belgeselyayincilik.com/genceden-bakuye-can-azerbaycan adresinden okuyabilirsiniz.
AZERBAYCAN GENCE’DE DEVRİ ALEM
Ata yurdumuz Türkistan'ı tarihi ipek yolu ile keşfederek belgesel çekiyoruz. Türkçe konuşan ülkeler devlet başkanlarının himayesinde kurulan Türk konseyinin organize ettiği Türkistan kültür gezimizin ilk Durağı tarihi ipek yolunun önemli merkezlerinden olan Gence’deyiz.
Sabah erken saatlerde Nahcivan üzerinden geldiğimiz Gence’de 1918 de Mehmet Emin Resulzade tarafından kurulan Azerbaycan cumhuriyetini hatırladım.
Gence Osmanlı, İran ve Osmanlı Rus savaşlarına şahitlik yapmış. Büyük bir depremle yerle bir olan Gence de bir çok hanlık kurulmuş Ruslara kahraman direnip şehit olan son gence Hanı Cevat hanın mezarını ziyaret ettik. Mimar Bahattin tarafından yapılan Şah Abbas cami ve şeyh Bahattin kervansarayında ipek yolu kervanlarının konakladığı kadim geçmişi hatırladım. Peygamberimizi en güzel tasvir eden şiirleri yazan 800 yıl önce yaşamış Genceli Nizami’nin türbesinde Fatiha okuyup İskendername, Ferhat'la Şirin gibi beş önemli ve ölümsüz eser yazarak kültürümüze hizmet eden Genceli Nizami Farsça beş anlamına gelen Penc’den adını alan Gence’ye de ad vermiş bir şahsiyet.
Kafkas harbinde Sarıkamış ve Kop cephesinden esir düşen Türk askerlerinin götürüldüğü Gence tren istasyonundan geçerek 1200 yıl önce buralara gelen peygamberimizin torunlarından imamı Bakır’ın oğlu İmam zade İbrahim’in türbesini ziyaret edip muhteşem külliyede belgesel çektim
ŞEKİ ŞEHRİNDE DEVRİALEM
Türk konseyinin tarihi İpek Yolunun tanıtımı ile ilgili ilk kez düzenlenen kültür turunun önemli merkezi kadim medeniyetlerin kurulduğu Şeki şehrindeyiz. Gence-Şeki arası 140 kilometre.
Kafkas dağları eteğindeki Şeki bir çok medeniyetin kurulduğu bir şehir. Kafkasların ilk kilisesi 1700 yıl önce Şeki’de yapılmış. Keşiş’den adını alan Tarihi Kiş köyündeki kilisenin belgesel görüntülerini çektik. Kafkaslar'da ilk Hristiyan Devleti olan Alban Azerbaycan'da kuruldu.
ŞEKİ’NİN BÜYÜK ÖNEMİ
Norveçliler atalarının Azerbaycan'dan geldiklerine inanıyorlar.
Azerbaycan bölgesine İslamiyet 705 yılında geldi. İslam medeniyeti ile Şeki, Selçuklular ve Osmanlılar döneminde tanıştı. Şeki’de yapılan tarihi büyük camii ve cuma caminde belgesel çekip, Hafızlık yapan öğrencilerle konuştuk. Cumhurbaşkanı Sayın Erdoğan’ında ziyaret ettiği Cuma camisi medresesinde yüzlerce öğrenci eğitim görüp hafızlık yapıyor. Şeki Han Sarayını ziyaret edip tarihi Şeki kalesi ve turizm ofisini gezdik. Ruslar Şeki’yi işgal ettikten sonra çok sayıda tarihi eseri yıktılar. Han Sarayını yıkmak isterken hak İsyan eder. İpek fabrikasını ziyaret edip ipek halı ve kumaşların nasıl dokunduğunu gördük. Meşhur Şeki helvasının nasıl yapıldığına canlı şahitlik yapıp, Tarihi ipek yolundan gelen kervanların gelip konakladığı Seki Kervansarayında tarihi geçmişi düşündük. Şeki gerçekten görülmeye değer. Azerbaycan bölgesinde kurulan 18 hanlıktan en önemlisi Şeki hanlığıydı.
ŞAM’IN KARDEŞ ŞEHRİ ŞAMAHİ
Bakü'ye giderken yolumuz üzerinde ki Şamahi’yi gezdik. Şam'ın kardeşi anlamına gelen Şamahi kenti, İslamiyet’in Azerbaycan'a yayıldığı Şirvan Şahlar devletinin kurulduğu yer. Osmanlı İran savaşlarına sahne olan Şamahi bir kaç kez el değiştirir Özdemir oğlu Osmanpaşa komutasındaki Osmanlı ordularının Şamahi kalesini savunmaları çok önemlidir. Bakü yakınlarındaki 20 bin yıllık geçmişi olan Kobustan tarihi milli koruma alanındaki 20 bin yıl önce yapılmış kaya resimlerinin bulunduğu alan, insanlık tarihi açısından çok önemli. Mağaralar ve kaya resimleri insanı binlerce yıllık tarihi geçmişe götürüyor. Bakü’deki ateş tapınağı Mecusilerin tarih ve Kültürünü yansıtıyor. Tapınakta özel izinle belgesel çektik. Binlerce yıldan beri Apşeron yarım adasında yanan yanar dağda çekimler yaparak, tarihe not düşüp zamana noterlik yaptık.