Macaristan’dan Kocaeli Gebze ve Antalya Gebiz’e Gelen Yörükler

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

14 Kasım 2018, 10:01

Macaristan’dan Türkiye’ye göç eden Yörükleri araştırmak üzere Antalya Gebiz’deyiz. 400- 450 yıl önce Macaristan'dan Anadolu'ya göç edip, Gebze’ye yerleşen Yörüklerin bir kolu, yaptığımız araştırmalarda Antalya’ya geldikleri ve bu nedenle Antalya’da ki Yörüklerin yaşadığı Gebiz adının da buradan alındığını ortaya çıkardık.

Gebze Yörük Türkmen Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü işbirliğiyle 12 Kasım Pazartesi günü Antalya'da, 'Kaybolan Değerlerimiz Yörük Kültürü ve Antalya Gebiz'de Yaşayan Yörükler' başlıklı çalıştay düzenlendi. Çalıştayda yaklaşık 7 yıldır araştırmalarını sürdürdüğümüz, Gebzeli ve Antalya Gebizli Yörüklerin ilişkisini ele aldık. Gebizli Yörüklerin, Gebze'den göç ettikleri bilgisine yaklaşık 7 yıl önce Antalya'nın Kumluca ve Kaş ilçelerinde katıldığımız etkinlikler sırasında tesadüfen ulaşmış ve bu konuda çok sayıda araştırma ve yazıya imza atmıştık.

400 ÇADIRLA GELMİŞLER

Gebizli yaşlı bir kişinin atalarının Gebze'den geldiğini söylemesi üzerine yaptğımız araştırmalarda şu sonuca ulaştık: Tarih öğretmeni Osman Ak'ın ağabeyi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ak, Gebiz'in bir Türk boyu adı olduğunu, Gebze ve Macaristan bağlantısı bulunmadığını söylerken, bu konuda Kocaeli Üniversitesi'nde Prof. Dr. Oğuzhan Büyükgebiz, 'Atalarımız 400 çadırla Macaristan Yörüklerinden. Önce Gebze'ye gelip yerleşmişler. Antalya'nın Akseki ilçesinde devlete karşı yapılan ayaklanmayı bastırmak için devlet tarafından Akseki'ye gönderilmişler. Daha sonra da adını Gebze'den alan Macar Gebiz'i adıyla Gebiz beldesini kurarak buraya yerleşmişler.

450 YIL ÖNCE

Gebiz'de yaşayan ileri yaştaki bazı isimlerin de atalarının Macaristan'dan gelen Yörükler olduğunu, önce Gebze'ye, ardından da Antalya Gebiz bölgesine gelip yerleştiklerini net bir şekilde ortaya koyduk. Dr. İspay Ferenc isimli bir Macar araştırmacıya göre, 450 yıl önce bir Macar topluluğu Türkiye'ye yerleşmiş. İddiaya göre önce Gebze'yi mesken tutmuşlar. Osmanlı Devleti'nin 1830'larda Hünkar İskelesi Anlaşması çerçevesinde Rusya ile kısa bir dönem ittifak kurduğunu, Rus ordu birlikleri boğazda üslendiği sırada, Rusların bunları alıkoyup Rusya'ya götürmek isteyeceklerinden çekinildiği için Antalya yöresinde iskan edilmişler.

MACAR MI YÖRÜK MÜ?

Bir Türk kaynağında ise Serik ilçesinin Gebiz beldesini kuranların bu Macarlar olduğu, hatta Gebiz'in isminin de Gebze'den geldiği şeklinde bir ifadeyle karşılaştık. Buna göre, torunları günümüzde Gebiz'in Karapınar, Yunuslar ve Kahyalar gibi mahallelerde ikamet ediyor, seracılık yapıyor, pamuk, susam, zeytin, buğday ve arpa yetiştiriyorlarmış. Macar araştırmacı Beder Tibor, kitabında, 'Osmanlı döneminde göç eden akrabalarımız, Antalya Gebiz'de yaşıyor' diye yazdı. Macarlar akrabalık iddiasında, Gebiz halkı ise ikiye bölündü. Bir kısmı 'Hayır Yörüküz', bir kısmı 'Macar da olabiliriz' diyor. Macar araştırmacı Beder Tibor'un iddiası Gebiz'i Macarların ilgi odağı haline getirdi.

MEZAR TAŞLARINDA BENZERLİK

Tibor'un ortaya koyduğu hikayede Macaristan ve Gebiz'deki mezar taşlarındaki benzerlikler bulunuyor. Beder Tibor, 1990'da Osmanlı döneminde Macaristan'dan göç eden akrabalarını bulabilmek için 1800 kilometre yürüyüp Gebiz'e geldi. Beldenin eski adının 'Macar' olduğunu tespit eden Tibor, mezarlıkta da Macaristan'ın Berdel bölgesinin bayrağına benzeyen motifler, mimari öğelerle karşılaştı. İnsanların renkli gözlü olmasını da dikkate alan Tibor, akrabalarının Gebizliler olduğu kanaatine vardı. Tibor, kitabında Gebizlilerin 18'inci yüzyılda Berdel'den göç ettiğini, 450 Macarın Anadolu'ya yerleştiğine ilişkin efsaneler olduğunu belirtti. Tibor, 'Mezar taşlarının çoğunda güneş, hilal motifi var. Macarlar, mezar taşlarına kimliklerini belirtmek için bayraktaki motifleri işlemişler' dedi. O gün bugündür belde Macar akınına uğruyor.