Giresun Valisi Kızılkaya Maden Dağları’ndaki çevre katliamına el koydu
İsmail Kahraman makale.
Vali Bey’den önemli ve tarihi açıklamalar
Aylardan beri Kızılkaya Maden Dağları’ndaki çevre katliamı ile ilgili belgeseller çekip, yazılar yazıyoruz. Başta Soğukpınar Beldesi halkı olmak üzere kamuoyu büyük tepki gösteriyor. Belediye başkanı Mustafa Eyice, muhtarlar ve dernek başkanları ile yetkililere başvurdu. Milletvekili konuyu Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne taşıdı.
Kızılkaya Maden Dağları’ndaki çevre katliamı Giresun İl Genel Meclisi gündemine geldi. Mecliste komisyon kurulması noktasında karar alındı. Konu kamuoyunda tartışılmaya devam ederken en önemli açıklama Giresun Valisi Sayın Harun Sarıfakıoğulları’ndan geldi.
Vali ile Tarihi Söyleşi
9 Ekim 2019 günü sabah saatlerinde Giresun Valisi Sayın Harun Sarıfakıoğulları telefonla aradı. Konu Kızılkaya Maden Dağları’ydı. Vali Bey konuyla ilgili çok geniş araştırma yaptırdığını, ilgili firmanın bakanlıktan ÇED raporu alma zorunluluğu olmadığına dair belge aldığını söyledi.
Devletin valisi olarak Kızılkaya Maden Dağları’ndaki peri bacaları, doğal güzellik ve tarihi değerlerin korunması; su kaynaklarının kirletilmemesi için her türlü önlemi alacaklarını, bölgeyi vali olarak yakın takibe aldığını açıkladı. Vali Beyin yaptığı bu açıklamalar her bakımdan çok önemli, kendisine minnet ve şükran borcumuz var.
Vali Bey gerçekten çevreye ve doğaya çok duyarlı bir devlet adamı, kendisi ile daha önce yaptığımız bir söyleşinin belgesel videosunu sizlerle paylaşıyorum.
https://m.youtube.com/watch?v=oJpAenNZico
Giresun Çevre Müdürü’nden açıklama
Giresun Çevre ve Şehircilik İl Müdürü, Kızılkaya Maden Dağları’nda yaşanan çevre katliamı ile ilgili telefonla arayarak bölgede yapılan çalışmalar hakkında bilgi verdi. İl Müdürlüğü olarak bölgeyi yakından takip edeceklerini, çevre ve su kaynakları başta olmak üzere bu değerlerin korunması için yeni çalışmalar yapılacağını, önlemler alıp denetimler yapılacağını, kesinlikle patlama olmayacağını, çevre ve doğanın korunacağını bildirdi.
https://www.youtube.com/watch?v=v6hZ3AvqhHo
YILLAR ÖNCE KIZILKAYA MADENİ’NDE YAPILMIŞ OLAN GÜNÜ BİRLİK PİKNİKTEN BİR SAHNE... DEĞERLERİMİZİN DEĞERİNİ KAYBETTİĞİMİZDE ANLAYACAĞIMIZ KISA BİR FİLM... BU SAHALAR ŞİMDİ YOK... ELİMİZDEKİLERİN KIYMETİNİ BİLELİM...
Giresun Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından gönderilen yazılı açıklama
T.C.
GİRESUN VALİLİĞİ
Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü
BASIN BÜLTENİ
Sosyal medyada; İlimiz Espiye İlçesi, Kızılkaya Mevkiinde ETİ Bakır A.Ş. tarafından işletilmesi planlanan “Kızılkaya Açık Ocak Madenciliği” projesi için “ÇED Raporsuz Çevre Katliamı” Yönünde haberler yer almaktadır.
Haberde yer alan bilgilerin, eksik bilgiden kaynaklandığı düşünüldüğünden ÇED süreci ile ilgili açıklama yapılmak gereği duyulmuştur.
Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) sürecinde uyulacak idari ve teknik usul ve esasları düzenlemek amacı ile Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği 25/11/2014 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Yönetmelik de;
Çevresel etki değerlendirmesi (ÇED): Gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmaları,
Çevresel etki değerlendirmesi gerekli değildir kararı: Seçme Eleme Kriterlerine Tabi Projeler hakkında yapılan değerlendirmeler dikkate alınarak, projenin çevre üzerindeki muhtemel olumsuz etkilerinin, alınacak önlemler sonucu ilgili mevzuat ve bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeylerde olduğunun belirlenmesi üzerine projenin gerçekleşmesinde çevre açısından sakınca görülmediğini belirten Bakanlık kararını,
ifade etmektedir.
Yönetmelik Ek-1 Listesinde yer alan projeler için ÇED Raporu hazırlanması, Ek-II Listesinde yer alan projeler için ise Proje Tanıtım Dosyası hazırlanması gerekmektedir.
Yönetmelik Ek-2 listesinde yer alan Seçme Eleme Kriterleri uygulanacak projeler için; Bakanlıkça yeterlik verilmiş kurum/kuruluşlar tarafından hazırlanacak olan Proje Tanıtım Dosyasının Valiliğimize (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü) sunulması sonucunda ilgili kurumlardan görüş alınarak değerlendirme yapılmaktadır.
Yönetmelik kapsamında yapılan Halkın Katılımı Toplantıları sadece Yönetmelik Ek-1 Listesinde olan projeler için yapılmaktadır. Yönetmelik Ek-2 Listesinde yer alan projeler için Yönetmelik kapsamında toplantı yapılamamaktadır.
Sosyal medyada yer alan; İlimiz Espiye İlçesi, Kızılkaya Mevkiinde ETİ Bakır A.Ş. tarafından işletilmesi planlanan “Bakır Cevheri Üretimi (Açık Ocak Madenciliği Alan = 22,23 ha) projesi, proje alanının 25 ha.dan küçük olması dolayısı ile ÇED Yönetmeliği Ek-2 Listesi 49. Maddesi (a) bendi kapsamında yer almaktadır.
Dolayısı ile yapılacak olan faaliyetle ilgili hazırlanan Proje Tanıtım Dosyası Valiliğimize (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü) sunulmuş; “Tarım ve Orman Bakanlığı 12. Bölge Müdürlüğünden, Giresun İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğünden, DSİ 22. Bölge Müdürlüğünden, Giresun İl Özel İdaresinden, Giresun İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden ve Giresun Orman Bölge Müdürlüğünden” alınan uygun görüşler doğrultusunda Yönetmeliğin 15, 16 ve 17. Maddeleri kapsamında değerlendirilmiş olup, 27.09.2018 karar tarihli ve E-201889 sayılı ÇED Gerekli Değildir Kararı verilmiştir.
Verilen “ÇED Belgesi” ilan edilmek üzere 01.10.2018 tarih ve 3693 sayılı yazımız ile görüş istenen Kurumlara ve Espiye Kaymakamlığına bildirilmiştir.
ÇED Gerekli Değildir kararı izin niteliği taşımamakta olup, faaliyete başlamadan önce ilgili Kurumlardan gerekli izinlerin alınması gerekmektedir.
Proje alanı orman arazisi olduğundan, faaliyet sahibi tarafından, Giresun Orman Bölge Müdürlüğünden gerekli izinler alınmıştır.
Proje alanının doğaya yeniden kazandırılması (rehabilitasyonu) Orman Bölge Müdürlüğünün onayladığı rehabilitasyon planı kapsamında yapılacaktır. Proje alanı orman alanı olduğundan faaliyet sonrası alan tekrar Orman Bölge Müdürlüğüne teslim edilecektir. Dolayısı ile faaliyet alanının rehabilitasyonu yapılarak mevcut doğal görünümün korunması sağlanacak olup, bu konuda gerekli kontrol ve denetimler yapılacaktır.
Basında yer alan haberlerde; proje alanında peribacaları benzeri doğal yapıların olduğu belirtilmektedir.
Proje alanı; Espiye ilçesi ve çevresindeki Geç Kretase yaşlı kayaçlar, Çatak, Kızılkaya ve Çağlayan Formasyonu olarak tanımlanmıştır.
Çatak Formasyonu’nun kalınlığı yaklaşık 1.000 metre olup, genel olarak otobreşik andezit lavları ve çamurlu-kalkerli ara katkılı piroklastiklerden oluşmaktadır. Bu formasyon, Espiye ilçesinin batı ve güney kısımlarından geçen Yağlıdere boyunca izlenebilmektedir.
Kızılkaya Formasyonu otobreşik dasit lavlar ile dasitik piroklastik kayaçlardan meydana gelmektedir. Bölgenin doğu taraflarından Çağlayan Formasyonu tarafından üzerlenmiş halde izlenmektedir. Lahanos ve Çalkaya bölgesinde bu formasyonun kalınlığı 1.000 m’ye ulaşmaktadır.
Çağlayan Formasyonu bölgede otobreşik-masif dasit lavları, dasitik piroklastikler, riyolitik kayaçlar ve çamurtaşları ile temsil edilmekte olup, Espiye’nin kuzey kesimlerinde yer almaktadır. Formasyonun kuzeye doğru artmakta olan kalınlığının yaklaşık 1.000 m olduğu belirlenmiştir. Çatak ve Kızılkaya formasyonlarındaki gibi, Çağlayan formasyonundaki kayaçlar da hidrotermal alterasyonun izlerini taşımaktadır.
Söz konusu alanda; peribacası olduğu iddia edilen yapıların, bölgenin genel kayaç yapısı göz önünde bulundurulduğunda peribacası oluşumunun mümkün olmadığı, (peribacası oluşumu; gövde kısmı volkanik tüf ve şapka kısmı bazalt/andezit gibi kayaçlardan oluşan, kurak ve yarı kurak iklimlerde rüzgar ve suyun aşındırması sonucu oluşan özel yapılardır.) inceleme alanındaki yapıların rüzgar ve yağmurun etkisi ile aşınarak sivri yapılar halinde mostra veren andezit-bazal gibi volkanik kayaçlardan oluştuğu gözlemlenmiş olup, peribacası oluşumunda esas teşkil eden tüf-tüfit gibi birimlere de rastlanılmamıştır.
Yapılan inceleme sonucunda peri bacası olduğu iddia edilen doğal yapının; peri bacası olmadığı, uzun zaman sonucunda dış etkenlerle şekil almış kaya parçaları olduğu anlaşılmış olmasına rağmen, planlanan madencilik faaliyeti süresince etrafı 100m çapında tel örgü ile çevrilerek koruma altına alınacak ve faaliyetten olumsuz etkilenmemesi sağlanacaktır.
Ayrıca Müdürlüğümüz kayıtlarında yapılan inceleme sonucu; bölgeyi içine alan 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında tescilli herhangi bir yapı bulunmadığı tespit edilmiştir.
Hidroloji: Yerkürede suyun çevrimini, dağılımını, fiziksel ve kimyasal özelliklerini, çevreyle ve canlılar ile karşılıklı ilişkilerini inceleyen temel ve uygulamalı bir bilim dalıdır.
Proje alanında yer alan jeolojik birimler, litolojik ve yapısal özelliklerine göre farklı geçirgenlik özelliklerine sahip olabilir. Lavlar genellikle az geçirimli, tüf ve aglomeralar az geçirimli-geçirimiz olarak tanımlanabilir. Volkanik kayaçlar çatlaklarından dolayı az geçirimli, yer yer geçirimli olarak tanımlanabilir. Ancak geçirimli seviyeler ile geçirimsiz seviyelerin ardalanması şeklinde olan birimlerde geçirimlilik azldığından, bu tür birimler az geçirimli-geçirimsiz kabul edilebilir.
Üst Kretase yaşlı formasyon; bazalt, andezit lav aglomera ve tüften oluşmaktadır. İçerisinde bulunan sedimanter serilerde volkaniklerle geçişli olduğu için formasyon genel olarak bu litolojik seviyelere ve içerdiği süreksizlik durumuna göre, az geçirimli olarak tanımlanabilir. Bu nedenle birimin önemli bir akifer özelliği olmayabilir.
Peribacalarının olduğu iddia edilen alanda yapılan incelemede, sahada her hangi bir yüzeysel suya da kaynak suyu gözlemlenmemiş olup, oluşabilecek yüzeysel suların yağışların çok olduğu dönemlerde dar yataklı mevsimsel dereler olabileceği öngörülmektedir.
Asit Kaya Drenajı proje tanıtım dosyasının içinde irdelenmiş ve gerekli taahhütlere yer verilmiştir. Sahadan alınan numuneler üzerinde yapılan analizler neticesinde Asit Kaya Drenajı potansiyeli belirlenmemiştir. Buna rağmen ilave olarak aşağıda belirtilen önlemlerin alınacağı taahhüt edilmiştir.
“Birinci önlem: Pasa malzemesi aşağıdan yukarıya doğru depolanacaktır. Bu uygulama ile pasa sürekli olarak sıkışacak ve içine hava-suyun girmesi engellenecektir.
İkinci önlem: pasa sahasının dip kısmına 3x3x2 boyutlarında bir havuz inşa edilecektir. Olası sızıntılar bu havuzda biriktirilecektir. Biriken suda SKKY Tablo 7.1 parametreleri takip edilecektir. Suların standardı sağlamaması durumunda vidanjör ile alınarak atık depolama tesisine boşaltılacaktır.”
Gerek pasa alanında gerekse madenin çıkarılacağı alanda biriken suların deşarjı ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda yapılacağından, asidik özelllikte olan standartları sağlamayan suyun deşarjı yapılmayacaktır.
Proje tanıtım dosyasında; faaliyet süresince yüzeysel su kaynakları ve yeraltı su kaynaklarının oluşması muhtemel kirlilikten olumsuz etkilenmemesi için alınacak önlemler taahhüt altına alınmıştır. Bu taahhütler kapsamında yeraltı suları ve yüzeysel su kaynakları konusunda söz sahibi olan DSİ 22. Bölge Müdürlüğü ve İl Özel İdaresi tarafından denetimler yapılacaktır.
Proje Tanıtım Dosyasında faaliyetten kaynaklı oluşması muhtemel olumsuz etkilerin, alınacak önlemler sonucu ilgili mevzuat ve bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeyde olduğu belirlenmiş ve alınması gereken önlemleri içeren taahhütlere dosyada yer verilmiştir.
Bu taahhütlere uyulup uyulmadığının kontrol ve denetimi Bakanlığımız/Valiliğimiz (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü) ve diğer ilgili kurumlarca hem inşaat hem de işletme döneminde yapılmaktadır. Taahhütlere uyulmadığının tespit edilmesi halinde Çevre Kanunu gereği gerekli cezai müeyyideler uygulanmaktadır. Bu müeyyideler, faaliyetin durdurulmasına kadar gidebilmektedir.
Söz konusu proje sadece madenin çıkarılmasını kapsamaktadır. Çıkarılan madenin zenginleştirilmesi (işlenmesi); şu anda mevcut kurulu bulunan Şahinyuva köyündeki aynı firmaya ait Lahanos İşletmesinde yapılacaktır. Proje ömrünün 3 yıl olması planlanmıştır. Faaliyet sonrası alan mevcut doğal yapıya uygun halde rehabilite edilecek ve Orman Bölge Müdürlüğüne teslim edilecektir.
Proje alanında İl Kültür Turizm Müdürlüğü tarafından yapılan inceleme sonucunda;
• 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında bulunmadığı, koruma altına alınmış sit alanı olmadığı,
• Peri bacaları olarak adlandırılan oluşumların tepe üzerinde yer alan kaya kütlesinin yükseltileri olduğu,
• 2634 sayılı Turizm Teşvik Kanunu kapsamında “Turizm Merkezi” olarak ilan edilen yerler arasında olmadığı,
belirtilmiştir.
PROJE TANITIM DOSYASINDA YER ALAN PROJE ÖZETİ:
Proje kapsamında, Giresun İli Espiye İlçesi sınırları içerisinde ETİ Bakır A.Ş. tarafından 14.203,13 ha’lık 43276 nolu maden işletme ruhsatlı sahada 22,23 ha lık kısmı üzerinde Bakır Cevheri Üretimi yapılması planlanmaktadır.
Çıkarılacak malzemeye sahada herhangi bir işlem uygulanmayacak olup, proje alanına 7 km uzaklıkta yer alan ve kurulu bulunan Lahanos İşletmesine gönderilecektir. Tesiste işlenen cevherden, konsantre bakır elde edilecektir. Lahanos İşletmesi zenginleştirme tesisinde işlenen bakır cevheri, konsantre bakır haline geldikten sonra 295 km uzaklıktaki ETİ Bakır A.Ş. Samsun İşletmesine nakledilecektir. Samsun izabe tesisinde % 99,99 saflıkta üretilen bakır ise piyasaya satışı yapılacaktır. Faaliyetin ömrü 3 yıl olarak belirlenmiştir.
Tarih ve Torunlarımız Affetmeyecek
Evet Giresun Valisi ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürü’nün açıklamaları böyle. Başta Kızılkaya Maden Dağları olmak üzere çevre, tarih ve doğa katliamına Tepki göstermeyenler ve göz yumanlar büyük sorumluluk altında. Biz belgesel çekerek ve haber yazarak görevimizi yapmaya çalışıyoruz.