Erbil’den Kerkük’e Devri Alem

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

03 Ekim 2017, 12:12

Kuzey Irak olarak sürekli gündeme getirdiğimiz, Erbil, Süleymaniye, Kerkük, Musul, Türkmeneli illeri olarak adlandırılır. Yıllarca hep Kuzey Irak diyip geçmişiz. Türkmen kenti Erbil’den, gönül telimizi titreten Kerkük’ten ve Musul’dan fazla haberimiz olmamıştır. Keşke, Türkmenli bölgesiyle ilgili bir çok araştırmalar ve çalışmalar yapılsaydı. Türkmenli Türklüğü ve bu bölgede ki Türki İslam medeniyeti gündeme getirebilseydi.

ERBİL’E 2009 YILINDA GİTMİŞTİM

Kuzey Irak’ın Bölgesel yönetim Başkenti olan Erbil’e, 2009 yılında gidip Belgesel çekmiştim. İsterseniz o dönemli ilgili yaptığım tespit ve araştırmaların özetini sizlerle paylaşıp, yarında gündemle ilgili yazılarımıza devam edeceğiz.

Türkiye’den 12 kişilik gazeteci grubu ile gittiğimiz Kerkük’te aynı zamanda Erbil, Kerkük - Türkmeneli’nde kültür ve medeniyet coğrafyamızın izlerini araştırarak belgesel çekimleri gerçekleştirdik.

Erbil şehri bir milyon nüfusa sahip. Mesut Barzani yönetimindeki Kuzey Irak bölgesinde 400 bin Türk yaşıyor. Erbil’de azımsanmayacak derecede Türk nüfusunun yanı sıra birçok Türk firması da faaliyet göstermekte. Kuzey Irak bölgesinin en büyük şehirlerinden olan Erbil’den Kerkük’e doğru yola çıkarken, Türk - İslam medeniyetinin muhteşem tarihine yolculuk yaptık. Erbil ile Kerkük arası yaklaşık 100 kilometre. Yol üzerinde Türkmeneli şehirlerinden geçtikten sonra bizleri ilk karşılayan şehir Kuştepe oldu. Mezepotamya medeniyetinin bereket kaynağı Zapsuyu’nun geçtiği Altun Köprü şehrinde 4. Murad’ın Bağdat seferinde yapılan köprüde tarihe not düşüp, zamana noterlik yaparak ecdadımızın ruhuna Fatiha okuduk.

Gönül tellerimizi titreten Altun Köprü’de 28 Mart 1991 yılında Saddam Hüseyin’in emri ile şehit edilen 102 Kerküklü Türkmen’in mezarını ziyaret ederek, dua ettik. Türk Gazeteciler heyetinde yer alan duayen gazeteci Yavuz Donat ve diğer gazeteci arkadaşlarla bölgede hatıra fotoğrafı çekerek, tarihe not düştük. Bu mezarlıkta daha Kerkük’e gitmeden acı gerçeklerle karşılaştık. Kültür ve medeniyet tarihimizin önemli bir yeri olan Erbil’in tarihi geçmişi oldukça eskiye dayanıyor.

IRAK TÜRKMENLERİNİN ACI KADERİ

Hüzünlü ve duygusal Kerkük türkülerinden ve acıklı Musul hikayelerinden bildiğimiz Irak Türkmenleri bugün bir çok parçaya bölünmüş. Herkes bir yere çekiliyor. Irak’da yaşayan 1.5 milyon civarında Irak Türkmenleri hep acı ve sıkıntılı dönem yaşamış. Türkmenler hiç gün görmemişler.

Erbil’e Kürtler Hevler diyor. Şehir de tam anlamıyla bir kalkınma hamlesi var. Yeni binalar, geniş yollar ve köprüler yapılıyor. İnşaat alanında bölge tam bir yatırım merkezi. Türk işadamlarına bölge iş yapmak için fırsat ve cazibe merkezi. İnşaat malzemesi dahil her şey Türkiye’den buraya gidiyor. Fırın, market, giyin ve tüm ihtiyaç maddeleri de Türkiye’den getirilip satılıyor.

ERBİL’İN TARİHİ

Irak'ın başkenti ve en büyük şehri. Şehrin nüfusu 1,1 milyon civarındadır. Nüfus Kürtler, Türkmenler, Araplar, Keldani ve Süryani Hıristiyanlardan oluşur. Erbil, 90'lı ve 2000'li yılları arasında küçük bir köy görünümünü andırıyordu. 2003 yılında Irak Savaşı'nın başlamasıyla, Erbil petrol ihracatını da etkileyerek çökmesine yol açmasından uzun bir süre sonra 2005'te Erbil'de tekrar petrol bulunarak ihraç edilmeye başlandı. Irak Savaşı'nın ardından ABD'nin bölgeden çekilmesinden sonra Erbil, 30 Ocak 2005'te Erbil, Duhok, Süleymaniye ve Halepçe illerinden Parlamenter cumhuriyet bir federasyon yapılanması ile birleşerek Kürdistan Bölgesel Yönetimini kurdular. Bölgede tekrar petrolün bulunmasından sonra Erbil'nin geliri devamlı ve hızla yükseldi ve şehir bir ticaret, alışveriş ve turizm kenti haline geldi. Erbil, Kuzey Irak’ın en yüksek nüfusuna ve Süleymaniye'den sonra ikinci en geniş yüzölçümüne (15.074 km²) sahip ilidir. Erbil ve Süleymaniye ile birlikte Kuzey Irak'ın metropol alanını oluşturmaktadırlar. Bugün, Erbil Ortadoğu ve Basra Körfezine kıyısı olan ülkeler ile birlikte sürekli gelişen dünya çapında bir kent olarak ticari ve kültürel bir merkez, kozmopolit bir metropol kentidir. Erbil ekonomisi tarihsel olarak petrol sanayisi üzerine kurulmuş olsa da, Erbil şehri yürüttüğü turizm ve havayolları alanında önemli gelir kalemlerini oluşturmuştur. Erbil son zamanlarda geniş ölçekli inşaat projeleri ile dünyanın ilgisini çekmektedir. Erbil, çok sayıda gökdelen ve yüksek binaları, iddialı bir proje olan insan yapımı Divan Erbil oteli, Erbil Rotana, yenilenen Erbil Kalesi, birçok alışveriş merkezleriyle bölgenin ve dünyanın en geniş ölçekli alışveriş merkezleriyle bir sembol durumuna gelmiştir. Yükselen bu ekonomisiyle dünyadan bir işgücünü çekmiştir. Erbil, en pahalı kentler sıralamasında Ortadoğu'da önemli bir konumdadır. Erbil, Ortadoğu'da yaşanabilecek en iyi kentler arasındadır.