İSMAİL GASPIRALI

10 Haziran 2019, 10:13

Kırım Tatarı yazar ve eğitimci , fikir adamı . 20 Mart 1851 yılında Kırım’ın Bahçesaray şehri yakınlarındaki Avcıköy’de dünyaya gelen İsmail Gaspıralı , hayatı boyunca eğitime ve yeniliğe önem veren bir entelektüeldir.

Babası Çarlık ordusundan emekli teğmen Mustafa Alioğlu , annesi Kırım asilzadelerinden sayılan İlyas Mirza Kaytafoz’un kızı Fatma Hanımefendidir.

İlk öğrenimini Müslüman mektebinde tamamladıktan sonra sırasıyla ortaokul , Askeri okul , Harp okulunda eğitimine devam etmiş ve bu eğitim süresi boyunca da Rusya Müslümanlarının uyanışı için gerek fikirleri gerek yazılarıyla hep bir çalışma içinde olmuştur .

Rus edebi ve felsefe eserlerini titizlikle okuyan Gaspıralı Paris’te bulunduğu bir dönemde , Rus edebiyatçısı İvan Turgenyev’in yanında yardımcılık ve tercümanlık yapmıştır . Yurt dışından İstanbul’a geçtiğindeyse çok istediği Osmanlı zabiti olma fikrini burada gerçekleştirme imkanı bulamadığından tekrar Kırım’a geri dönmek zorunda kalmıştır .

Bahçesaray’da bir yıl belediye başkan yardımcılığı görevinden sonra başkanlığa seçilmiş ve beş yıl boyunca bu görevi hakkıyla yerine getirmiştir .

Akmescid’de çıkarılan Tavrida gazetesinde Genç Molla takma adıyla yazılar yazan Gaspıralı’nın bu yazıları ilerleyen zamanda ‘’Rusya Müslümanlığı’’ adıyla kitap haline getirilmiştir .Tercüman-ı Ahvâl-i Zaman adında gazete çıkarmaya başlayan fikir adamı aynı zamanda da ‘’Usul-i Cedîd’’okulları üzerinde çalışmıştır .Yurt içi ve yurt dışında Türk dünyasının her tarafına sürekli hareket eden İsmail Gaspıralı , ömrünün sonuna dek Müslümanların aydınlanması seslerini duyurması için mücadele vermiş , hayatının özetini yine kendi sözüyle noktalamıştır ; ‘’ Dilde , fikirde , işde birlik ‘’

Tarihler 24 Eylül 1914’ü gösterdiğinde bu fani alemden ayrılarak ebedi aleme göç eden hakiki aydın , mücadeleci insan İsmail Gaspıralı , bugün minnet ve şükranla hatırlanmaktadır .

Gaspıralı’nın ardında bıraktığı sözlerinden ;

‘’ Milletine hizmet etmek istiyorsan bildiğin işten başla .’’

‘’ Aziz kardeşler ! Satmak kolay , almak zordur . Gitmek kolay , dönmek zordur . Yıkılmak kolay , kalkmak zordur . ‘’

‘’ Fikir ve gaye yokluğu insanın cesaretini kırar , onu uyuşturur ve zayıf düşürür . ‘’

‘’ Yirmi beş seneden beri dediğim , yazdığım , çalıştığım budur . Çare açmak , yol açmak , başka bir şey değildir . Çünkü kavi , necip , ömürlü , sabırlı ve cesaretli olan Türk milletinin , perakende düşüp , Sedd-i Çin’den Akdeniz’e kadar yayıldığı halde , nüfuzsuz , sessiz kaldığı lisânsızlığından , yani lisân-ı umumîye sahip olmadığından ileri gelmiştir . Bu inanışla ömrettim , bu inanışla mezara gireceğim.’’

Sibel Çakcak