TARİHİ İSTANBUL DEPREMLERİ İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

02 Mart 2023, 12:21

Gebze gazetesi www.gebzegazetesi.com ve www.gazetegebze.com.tr ile www.gebzegazete.com da belgeselcinin not defteri belgeselciismailkahraman.wordpress.com köşesinde 2 Mart 2023 tarihinde yayınlanan makalelerimiz

https://www.gazetegebze.com.tr/.../tarihi-istanbul...

Asırların felaketi 6 Şubat 2023 tarihli Kahramanmaraş merkezli 11 ilimizi etkileyen depremle ilgili  gündemde bir çok şey konuşulup açıklanıp tartışılıyor. Öncelikle Gebze’nin yetiştirdiği akademisyenlerden Düzce Üniversitesi öğretim üyesi değerli arkadaşım İlyas Temel Şafak tarafından gönderilen bilgi notunu sizlerle paylaşıyorum.
https://youtu.be/1uWjeR9tokE
  
  http://www.alihikmetince.com/.../istanbul-un-son-buyuk...
  
  https://tr.m.wikipedia.org/.../1509_Konstantinopolis_depremi
  
“.. 1509 Konstantiniyye depremi veya 1509 Büyük İstanbul depremi, 10 Eylül 1509[a] tarihinde merkez üssü Marmara Denizi'nin kuzeydoğusu olan, 7.2 Ms büyüklüğünde meydana gelen deprem. Tarihsel kayıtlara göre deprem sonucunda Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti Konstantiniyye'de 4000 ila 13000 arasında kişi hayatını kaybetti, 10000'den fazla kişi yaralandı, yaklaşık 1070 hane yıkıldı ve binlerce yapı ağır hasar aldı. Ayrıca depremin ardından oluşan ve yüksekliği bazı yerlerde 6 metreyi aşan tsunami dalgaları şehrin surlarını aşarak güzergahı üzerindeki semtlere ağır hasar verdi. En büyük yıkımın İstanbul'da olduğu depremin etkisi Bolu'dan Edirne'ye kadar hissedildi. Yarattığı ağır hasar sebebiyle halk arasında "Küçük Kıyamet" (Kıyamet-i Suğra) olarak adlandırılan deprem, son 500 yıl içinde Marmara bölgesinde gerçekleşmiş olan en büyük ve en yıkıcı depremlerden birisi olarak kayıtlara geçti. (kaynak Vikipedia)
  
İSTANBUL’UN SON BÜYÜK DEPREMİ 9 ŞİDDETİNDEYDİ
10 Temmuz 1894 tarihli İstanbul Depremi’nin gücü ölçülebildi. Atina Rasathanesi Müdürü Mösyö Ejinitis’in başkanlığındaki heyetin hazırladığı resmi rapora göre; Richter ölçeğiyle 9 şiddetindeydi.
İstanbul; deprem riski yüksek bölgede kuruldu. Tarihi boyunca geçirdiği irili ufaklı zelzeleler incelendiğinde, üssün - genellikle! - Marmara Denizi ve İzmit merkezli olduğu anlaşıldı. Şehrin aşırı yüksek/yoğun nüfusu ve çarpık yapılaşması kurban sayısını - daima! - artırdı. Şehrin tarihi boyunca yaşadığı depremleri de ele alan ilk ciddi çalışma: Türkiye Depremleri İzahlı Kataloğu idi. 1952 tarihli resmi yayın; İstanbul Üniversitesi Jeoloji Enstitüsü’nden Nuriye Pınar ve Bayındırlık Bakanlığı’ndan Ervin Lahn’ın ortak çalışmasıydı. Kataloga göre ilk deprem; Milattan Sonra 29. yılda meydana geldi. Merkezi: Gemlik Körfezi’ydi. Nicomedia adlı İzmit ile Nicea denilen İznik haritadan tamamen silindi.
İstanbul; 24 Ağustos 358’deki İzmit merkezli depremden de etkilendi. Nicomedia yine yerle bir oldu. Mukaddes kitaplarda; dünyanın çok şiddetli depremle yok edileceği bildirilmişti. Her deprem sonrası yöre halkı, ‘ahiret günü’nün geldiğini/yaklaştığını sandı.
OSMANLI; ‘TARİHİ BELA’ İLE 10 Eylül 1509’DA TANIŞTI
İstanbul’da kayıt altına alınan ilk depremin tarihi: 26 Ocak 377 idi. Kuruluşundan 1453’e kadar 50’den fazla zelzele gerçekleşti. M.S. 557’deki sarsıntı çok şiddetliydi: Şehri kuşatan surlar yıkıldı; Ayasofya Kilisesi’nin sanat şaheseri kubbesi göçtü. M.S. 989’de oluşan doğa olayı da pek etkileyiciydi: Sarsıntı, İtalya’nın bazı şehirlerden dahi hissedildi. Ayasofya’nın kubbesi yine ağır hasar aldı. 1343’deki zelzele 12 gün boyunca sürdü. 1346’daki sarsıntı ise; bir takvim yılı devam etti. Şehir halkı; korkudan ne yapacağını, nereye kaçacağını bilemedi.
İstanbul’u fetheden Osmanlı; ‘tarihi bela’ ile 10 Eylül 1509’da tanıştı. Hükümdar; şehrin fatihi 1. Mehmet’in büyük oğlu 2. Beyazıt idi. Kıyamet-i Sugra - küçük kıyamet! - denilen felaket; Doğu Akdeniz bölgesinde 5 asır sonra görülen en şiddetli/etkin zelzeleydi. Gerçek bir mahşer gibi, tam 45 gün sürdü.
Şehirdeki binaların çoğu yıkıldı; binlerce insan hayatını yitirdi. Vefat edenlerin sayısı - tahminlere göre! - 5 ila 15 bin arasındaydı. Depremin gece yarısı meydana gelmesi telefatı çoğalttı. Çeşitli mahallelerde 109 cami ve mescit yıkıldı. Ayakta kalabilen ibadethanelerin tamamının minareleri tahribat gördü. Tarihçilerin yazdığına göre; 1070 kadar konut, sayısı belirsiz dükkân tahrip oldu. Deniz yükseldi; şehrin alçak mahallelerini bastı. Arazide yarıklar oluştu; su ve kum fışkırmalarına şahitlik edildi. Yedikule ile Bahçekapı arasındaki surların mühim kısmı ile 49 burç çöktü. Kalan bölümleri ise; ağır yara aldı. Fatih ve Beyazıt camilerinin kubbeleri ağır hasarlıydı. Ayasofya’nın minaresi devrildi. Şehrin suyollarında ağır deformasyon oluştu.
(yazının devamını okumak İçin tıklayın  http://www.alihikmetince.com/.../istanbul-un-son-buyuk...)