KAYSERİ – KAPADOKYA BÖLGESİNDE GAZETECİLİK VE BELGESELCİLİK HATIRALARIM

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

22 Aralık 2025, 20:33

Tarihler 15 Eylül 1988… Bugün adı İletişim Başkanlığı olarak değişen Basın Yayın Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen Anadolu Basını Eğitim Semineri’ne katılmak için Kayseri ve Kapadokya bölgesine gelmiş, ilk kez Erciyes Dağı’na çıkmış, Kapadokya bölgesi ve İhlara Vadisi’ni gezmiştim. O günler çok gerilerde kaldı; anılarda yaşıyor. 28 yaşında genç bir gazeteci olarak, 38 yıl önce çok önemli bilgiler toplayıp Gebze Gazetesi’nde yayınlamış, Erciyes Dağı’nın muhteşem fotoğraflarını çekmiş, Kapadokya bölgesini o dönemin duayen gazetecileriyle gezmiştim.1996 yılında Aksaray’da Türkiye Gazeteciler Federasyonu’nun kuruluşunun ilk toplantısına Anadolu Yayıncılar Derneği olarak katılmış, Türkiye Gazeteciler Federasyonu’nun kurucuları arasında yer almıştım.

Gazeteci ve belgeselci olarak 1988 tarihinden itibaren Kayseri ve KAPADOKYA bölgesinde, 18–21 Aralık 2025 tarihinde bir kez daha Devr-i Âlem Belgesel TV Programı olarak belgesel çekip www.iktav.com olarak tarih ve kültür araştırması yapıyoruz.

KIRGIZİSTAN TANRI DAĞLARINDAKİ TALAS’TAN KAYSERİ ERCİYES ALİ DAĞI’NDAKİ TALAS’A BELGESEL TADINDA DEVRİ ÂLEM

Türklerin İslâm’ı 751 tarihinde kabul ettiği Kırgızistan’da Talas Savaşlarının yapıldığı bölgede araştırma yapıp belgesel çekimlerimize başladık.

https://www.facebook.com/share/p/1BuP7DYYtH/?mibextid=wwXIfr

TALAS TARİHİ BELGESELİ

Talas Kaymakamı İlyas Memiş

Kayseri Talas adeta açık hava müzesi. Kayseri Talas’ta Cemil Baba Konağı, Su Medeniyetleri Müzesi, kağıt üretimi yeri, Osmanlı Sokağı, Tokana Lokantası, Seyir Tepesi, Reşadiye Mahallesi, Akçakaya Mahallesi, Zincidere Mahallesi, Yukarı Talas ve Ali Dağı bölgesini adım adım gezerek belgesel çekip Talas’ta tarihe not düşüp zamana noterlik yaptık.

İlim Kültür Tarih Araştırmaları Merkezi (www.iktav.com) kültür hizmeti olarak çekmeye başladığımız Kırgızistan Tanrı Dağları’ndaki Talas ile Türkiye Erciyes Dağı Kayseri’deki Talas ilçesini karşılaştırarak hazırlayacağımız belgesel başta TGRT Belgesel TV olmak üzere birçok TV kanalında yayınlanacak.

Belgesel çekimlerimize araç ve rehber vererek lojistik destek olan Talas Kaymakamı Sn. İlyas Memiş’e ve Talas Belediye Başkanı Sn. Mustafa Yalçın’a, büyük özveri, bilgi ve birikimi ile rehberlik yapan Talas Belediyesi Sanat Tarihçisi Sn. Ercan Eroğlu’na ve araç kaptanı, Kaymakamlık Sosyal Hizmetler Sorumlusu Sn. Aykut Karabay’a teşekkür eder, Kayseri ile ilgili önemli bir videoyu sizlerle paylaşıyorum.

https://www.facebook.com/share/v/NRöZwwxRe3ZnUE94/?mibextid=WC7FNe

TANRI DAĞLARINDAN TALAS’A BELGESELİMİZ

Biz Kayseri Talas’ta belgesel çekimlerimizi sürdürürken Tanrı Dağlarını aşarak gittiğimiz Talas’a dair belgeselimiz ile sizleri baş başa bırakıyoruz.
https://www.youtube.com/watch?v=D713Vze2Ms8

ERCİYES DAĞI’NDAN TALAS’A BELGESELİMİZ

Tanrı Dağlarından Kayseri Erciyes Dağı’na belgesel tadında selam olsun.
https://www.youtube.com/watch?v=vViVjSCzMEM

38 YIL ÖNCE KAYSERİ’DE TGRT OLARAK ÇEKTİĞİMİZ BURAM BURAM ANADOLU KAYSERİ BELGESELİMİZ

https://www.youtube.com/watch?v=W5WEBSYSfU8

KAYSERİ’DE DEVR-İ ÂLEM

Kayseri Ağırnas Belediye eski Başkanı Mehmet Osman Başoğlu

Mimar Sinan’ın dünyaya geldiği Kayseri Ağırnas Belediye eski Başkanı ve 30 yıllık arkadaşım Mehmet Osman Başoğlu rehberliğinde Kayseri’de tarih ve kültür turu yaptık.

Vakıf eserlerinde belgesel çektik. Kayseri tarihinin canlı şahidi Ünlü Tarihçi Mehmet Çayırdağ ile Tarihi Kayseri Lisesinde belgesel söyleşi yaptık. Mehmet Hoca ve Mehmet Osman Başoğlu Başkanıma teşekkür ederim.

https://www.facebook.com/share/v/1D2J9887sG/?mibextid=wwXIfr

ULU CAMİ

KAYSERİ’NİN İLK CAMİLERİNDEN CAMİ-İ KEBİR (ULU CAMİ)DEN BELGESEL TADINDA DEVR-İ ÂLEM TV CANLI YAYINI

https://www.facebook.com/share/v/1CvtpsxYBB/?mibextid=wwXIfr

KÜLTÜR MÜDÜRÜNE ZİYARET

Kayseri Kültür ve Turizm Müdürü Doç.Dr. Şükrü Dursun

Kayseri Kültür ve Turizm Müdürü Sn. Doç. Dr. Şükrü Bey ile kültür ve Kayseri vakıf medeniyeti üzerine belgesel tadında söyleşi yaptık.
İlgi, alaka, verdiği bilgiler ve misafirperverliği için Sn. Müdürümüze Devr-i Âlem Belgesel TV Programı olarak teşekkür eder, başarılar dileriz.

https://www.facebook.com/share/p/1BiqpM3pwx/?mibextid=wwXIfr

GENÇLİK VE SPOR MÜDÜRÜNE ZİYARET

Gençlik ve Spor İl Müdürü Ali İhsan Kabakci[/caption]

Kayseri Gençlik ve Spor Müdürü Ali İhsan Bey ile gençlik üzerine belgesel tadında söyleşi yaptık.
İlgi, alaka, verdiği bilgiler ve misafirperverliği için Sn. Müdürümüze Devr-i Âlem Belgesel TV Programı olarak teşekkür eder, başarılar dileriz.

https://www.facebook.com/share/p/1DYKKcx56H/?mibextid=wwXIfr

KAYSERİ’DE ERATNA UYGUR DEVLETİNİN KURUCUSU

Kayseri’yi Eratna Devleti’nin başkenti yapan Alaeddin Eratna’nın medrese ve türbesinden belgesel tadında canlı yayın.

https://www.facebook.com/share/v/1BaePAQ4xU/?mibextid=wwXIfr

İlgi, alaka ve misafirperverlikleri için Doğu Türkistan Derneği Genel Başkanı Sn. Seyit Tümtürk ve kardeşi Sn. Abdülkadir Tümtürk’e ile Kültür İl Müdürlüğü rehberi Mustafa Bey’e teşekkür ederim.

https://www.facebook.com/share/p/1D5TCxPQuu/?mibextid=wwXIfr

Kayseri Türk Dünyası Kültür Başkenti olmalıdır.
Araştırmacı yazar, belgeselci İsmail Kahraman’la Eratna Uygur Devleti’nin kurucusu Sultan Alaaddin Eratna’nın Kayseri Köşk Kışlası’ndaki türbesini ziyaret ettik. Sultan Alaaddin Eratna 13. yüzyılda 16 vilayeti içine alan, başkenti Kayseri olan Orta Anadolu’da bir beylik kurmuştur.
Bizler de 8 asır sonra Çin işgali sonrası atalarımızın izinden Kayseri’ye gelen Doğu Türkistanlılar olarak Kayseri’nin adaylığını destekliyoruz.

KAYSERİ’DE VAKIF MEDENİYETİ

Kayseri İncesu Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Vakfı Külliyesi, Kervansaray ve Camisi’nde belgesel çektik.

https://www.facebook.com/share/p/182xPHeZmE/?mibextid=wwXIfr

KAYSERİ – KAPADOKYA BÖLGESİNDE BELGESEL TADINDA TÜRK – İSLAM MEDENİYETİ TARİHİ
Kapadokya bölgesine ilk kez 1988 yılında Başbakanlık Basın Yayın Genel Müdürlüğü tarafından Kayseri’de düzenlenen Anadolu Basını Eğitim Seminerine katılmak için gelmiştim.

Tarihler 15 Eylül 1988… Bugün adı İletişim Başkanlığı olarak değişen Basın Yayın Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen Anadolu Basını Eğitim Semineri’ne katılmak için Kayseri ve Kapadokya bölgesine gelmiş, ilk kez Erciyes Dağı’na çıkmış, Kapadokya bölgesi ve Ihlara Vadisi’ni gezmiştim. O günler çok gerilerde kaldı; anılarda yaşıyor. 28 yaşında genç bir gazeteci olarak, 38 yıl önce çok önemli bilgiler toplayıp Gebze Gazetesi’nde yayınlamış, Erciyes Dağı’nın muhteşem fotoğraflarını çekmiş, Kapadokya bölgesini o dönemin duayen gazetecileriyle gezmiştim.

1996 yılında Aksaray’da, Türkiye Gazeteciler Federasyonu’nun kuruluşunun ilk toplantısına Anadolu Yayıncılar Derneği olarak katılmış, Türkiye Gazeteciler Federasyonu’nun kurucuları arasında yer almıştım.

Gazeteci ve belgeselci olarak 1988 tarihinden itibaren Kayseri ve Kapadokya bölgesinde, 18 – 21 Aralık 2025 tarihinde bir kez daha Devri Âlem belgesel TV programı olarak belgesel çekip www.iktav.com olarak tarih ve kültür araştırması yapıyoruz.

Bugünkü Kapadokya Bölgesi Nevşehir, Aksaray, Niğde, Kayseri ve Kırşehir illerinin kapladığı alandır.

Kayseri çevresi Anadolu’nun en eski yerleşim yerlerinden biri olup şehrin 22 km. kuzeydoğusunda Kültepe’de ele geçen arkeolojik buluntular ve çivi yazılı tabletler iskânın milâttan önce MÖ 3500’lere kadar indiğini, burada Asur ticaret kolonilerinin oluştuğunu gösterir. Daha sonra Hitit, Frigya devrinde ve Helenistik dönemlerde bir ticaret şehri olarak gelişti. Kapadokya ülkesini Roma eyaleti yapan Tiberius (ö. 37) tarafından Augustos’un hâtırasına Caesarea adı verilen şehir, VII. yüzyıl başlarında Sâsânî hükümdarı II. Hüsrev zamanında Bizans’tan alındıysa da İmparator Herakleios 611’de burayı yeniden ele geçirdi.

Caesarea

Kayseri, diğer Anadolu şehirleri gibi VII. yüzyılın sonlarından itibaren İstanbul’u fethetmek üzere harekete geçen müslüman Arap ordularının yolu üzerinde olduğundan onların akınlarına mâruz kaldı. İlk olarak Hz. Osman zamanında Muâviye idaresindeki ordu Kayseri’ye gelip burayı ele geçirmiş, ardından geri çekilmişti (26/647). 71 (690-91) yılında Abdülmelik b. Mervân, 108’de (726) Mesleme b. Abdülmelik tarafından fethedildi. 111 (729) yılında Saîd b. Hişâm ve 114’te (732) Süleyman b. Hişâm buraya birer akın düzenlediler (Taberî, VII, 67, 90). XI. yüzyıl ortalarında Anadolu’ya yönelik Türkmen akınları sırasında muhtemelen 459’dan (1067) sonra Türkler’in eline geçti. Dânişmendliler’in önemli bir merkezi oldu ve burada Ulucami (Sultan Camii, Câmi-i Kebir) başta olmak üzere birçok eser meydana getirildi. Dânişmendli Beyi Emîr Gazi’nin (Melik Gazi) Kayseri’yi ele geçirmesi üzerine büyük oğlu Melik Muhammed şehri tamir ettirerek burayı merkez yaptı, daha önceki akınlarda harap olan şehrin imarına çalıştı; 537’de (1143) Kayseri’de vefat ederek Ulucami’nin kıble tarafındaki türbesine gömüldü. Kendisinden sonra iki defa hükümdar olan (1143, 1172-1175) Zünnûn zamanında Kayseri yeniden karışıklıklar içine düştü. Dânişmendli hâkimiyetinin zayıflaması üzerine Selçuklu Sultanı II. Kılıcarslan Kayseri ve civarını 564’te (1169) Selçuklu topraklarına kattı. 570’te (1175) Anadolu’da birliğin sağlanması üzerine Kayseri Selçuklular’ın önemli bir merkezi oldu, sultanların ve hanımların ikametgâhı haline geldi. Kılıcarslan, uzun hükümdarlığının ardından ülkeyi oğulları arasında taksim edince Kayseri’yi Nûreddin Mahmud Sultan Şah’a verdi. Şehirde Sultan II. Kılıcarslan’ın büyük oğlu Kutbüddin Melikşah adına 593’te (1197) gümüş sikke bastırıldı. Yine bu dönemde kardeşi Nûreddin Mahmud Sultan Şah tarafından 589’da (1193) Anadolu’nun bilinen ilk medresesi (Hoca Hasan) yapıldı. Kayseri I. Gıyâseddin Keyhusrev, I. İzzeddin Keykâvus, I. Alâeddin Keykubad zamanlarında ticarî canlılığı olan, birçok imar faaliyetinin yapıldığı, sikkelerin bastırıldığı bir merkez oldu. Moğol istilâsından kaçan birçok âlim ve sanatkâr Kayseri’ye yerleşti. 612’de (1215) şehri gezen Ebü’l-Hasan el-Herevî, güneyde ilk yerleşim bölgesinde bulunan Battal Gazi Camii’nden ve Hz. Ali’nin oğluna atfedilen mezardan bahsetmiş, Câhiliye devri şairi İmruülkays’ın mezarının Kayseri’de Asib tepesinde olduğunu yazmıştır.

Rubrucklu William

1243’teki Kösedağ Savaşı’ndan sonra Kayseri on günlük bir direnişin ardından Moğollar’ın eline geçti ve büyük tahribata uğradı. 1253-1254 yıllarında Moğol yağmasının harap ettiği şehri gezen seyyah Rubrucklu William, istilâ ve yağma sırasında diğer eserler gibi kiliselerin de tahrip edildiğini yazar.

Bundan sonra çeşitli karışıklıklara sahne olan şehre, 675’te (1277) Moğol zulmünü bertaraf etmek için Selçuklu emîrlerince davet edilen Memlük Sultanı Baybars gelerek bir hafta kadar kaldı. Baybars Anadolu’ya gelirken birçok tarihçi ve ilim adamını beraberinde getirmiş, bunlardan biri olan Kadı İbn Abdüzzâhir, tuttuğu günlükte Kayseri hakkında önemli gözlemlerde bulunarak Moğol yağmasının korkunç tahribatına temas etmiş ve Baybars’ın Kayseri’deki bir haftalık ikametini etraflıca anlatmıştır. Ona göre 16 Zilkade 675’te (21 Nisan 1277) Kayseri’ye gelen Baybars Selçuklu nevbeti çalınarak şenliklerle karşılanmış, iki gece Keykubâdiye Sarayı’nda kalmış, cuma namazını Ulucami’de kılmıştır. İbn Abdüzzâhir, Kayseri’de o sırada yedi camide (Sultan, Huand, Hacı Kılıç, Lala, Kölük [Gülük], Hoca Hasan, Nizâmeddin Müstevfî) cuma namazı kılındığını belirtmekte, şenlik sırasında okunan Kur’an’ın ardından Farsça konuşulup şiirler söylenmesini yadırgadığını ifade etmektedir.

Kayseri bir süre sonra, İlhanlılar’ın genel valisi olarak Anadolu’da bulunan ve ardından Sivas merkez olmak üzere müstakil bir devlet kuran Emîr Eretna’nın eline geçti (744/1343). Alâeddin Eretna’nın hanımlarından Toga Hatun Kayseri’de oturmuş ve kocası adına hüküm sürmüştü. Eretna’nın henüz İlhanlı genel valisi olarak görev yaptığı sıralarda 732’de (1332) şehri gören İbn Battûta burayı Anadolu’nun büyük beldelerinden biri olarak tanımlar ve Toga Hatun’un burada bulunduğunu, onunla görüştüğünü yazar. İbn Battûta ayrıca ahîlerle beraber olmuş ve onlardan övgüyle söz etmiştir (Seyahatnâme, I, 325).

Eretnalılar ile Karamanoğulları arasındaki mücadelede başlıca hedef haline gelen Kayseri bir süre sonra Kadı Burhâneddin’in hükümranlığı altına girdi. Onun vefatı üzerine Yıldırım Bayezid burayı Osmanlı topraklarına kattı (800/1398). Ankara bozgununun ardından Karamanoğlu Emîr Şeyh Çelebi şehre yerleşti.

XV. yüzyılda Kayseri Dulkadıroğlu Hasan Bey, Ramazanoğlu İbrâhim Bey, Karamanoğlu İbrâhim Bey arasındaki mücadeleye sahne oldu ve birkaç defa el değiştirdi. 877’de (1472) Akkoyunlular tarafından yapılan kuşatma başarılı olmadı. 879’da (1474) Gedik Ahmed Paşa Karamanoğulları Beyliği’ni ortadan kaldırdıktan sonra Kayseri’de Osmanlı idaresi kuruldu, burası Karaman beylerbeyiliğine bağlı bir sancak merkezi haline geldi ve tahriri yapıldı.

Yavuz Sultan Selim Çaldıran Seferi’ne giderken 22 Rebîülâhir 920’de (16 Haziran 1514) Kayseri’ye geldi ve dört gün kaldı. Dönüşte Kayseri’den Kırım hanına ve sancak beyi olan oğlu Süleyman Şah’a fetihnâmeler gönderdi. XVI. yüzyılın sonlarına kadar Kayseri’de önemli bir olay cereyan etmedi. XVII. yüzyıl başlarında Celâlî isyanları burayı da etkiledi. Celâlî Karayazıcı Abdülhalim Kayseri’yi baskı altında tuttu. Bunun ardından şehre yönelik Celâlî baskın ve yağmaları arttı. XVII ve XVIII. yüzyıllarda Kayseri’de bu defa bazı devlet görevlilerinin baskısı ve haksız para talepleri görüldü. XVIII. yüzyılda birbiri ardınca Kalaycıoğlu, Emîr Ağaoğulları ve Zennecioğlu, yüzyılın sonuna doğru da Çapanoğulları’nın şehir mütesellimliği ve âyanlığını ele geçirme mücadelesi halkı rahatsız etti. Özellikle yeniçeri grupları şehirde karışıklıklara yol açtılar. 1821’de yeniçeri reislerinden Akbıyıkoğlu Hasan Ağa Kayseri’yi basarak bazı nüfuzlu ve zengin eşrafa baskı yaptı. Ardından üzerine gönderilen hükümet kuvvetlerince yakalanıp Kayseri’de idam edildi. Kavalalı Mehmed Ali Paşa isyanı sırasında Anadolu’ya gelen Mısır askerleri Kayseri’de denetimi ele geçirdilerse de Kütahya Antlaşması’ndan sonra geri çekildiler. XX. yüzyıl başlarındaki savaş ortamı Kayseri’de sosyal çalkantılara sebep oldu. Millî Mücadele yıllarında işgal tehdidi Kayseri’de bazı örgütlenmelere yol açtı.
kaynak https://islamansiklopedisi.org.tr/kayseri
Editör: Hüseyin Resul Şimşek