Hereke’ye Yapılan Kale ve Tarihi Fabrikaların Perişan Hali

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

23 Temmuz 2022, 22:55

Gebze gazetesi www.gebzegazetesi.com ve Gazetecgebze ile www.gebzegazete.com
  23 Temmuz 2022 da yayınlanan makalelerim 
 

https://www.gazetegebze.com.tr/.../gebze-ballikayalar...

Otuz yıl önce çekildiği yıllarda büyük beğeni ile izlenen TGRT televizyonundan gelen  buram  buram  Anadolu belgeselinin yeni versiyonunun çekimlerine  Kocaeli bölgesinde devam ediyoruz. Bir zamanlar bir dünya markası olan Hereke İpek halılarının  dokunduğu Hereke’de ilk durağımız çok büyük paralar harcanarak  yapılan yeni Hereke kalesi oldu. Daha önce Hereke kalesinin olduğu yeri biliyorum kale duvarlarının kalıntısı ve  Hereke’nin binlerce yıllık tarihine canlı şahitlik yapan zeytin ağaçları kale surları gibi duruyordu.

Keşke kaleyi yeniden yapmak  İçin çok büyük paralar harcamak  yerine  küçük bir sur duvarı ve çevre düzenlemesi yapılsa kale için harcanan paralar tarihi fabrika binaları İçin harcansa daha iyi olurdu. Kalede gördüğüm manzara beni derinden üzdü. Hereke kalesinin 40 yıl önceki hali ve tarihi sur duvarları kaleden Hereke şehri ve tarihi fabrikaları  o yıllarda muhteşem gözüküyordu. Asırlık zeytin ağaçları altından Hereke’yi doya doya seyir edip  1843 yılında  yapılan halı ve kumaş fabrikaları ile tarihi ulupınarın çağlayarak akan sesi halen kulaklarımda çınlıyor.
 
O günlerden eser kalmamış sanki Hereke’ye düşman saldıracakmış gibi devasa Kale yapılmış çevre bozulmuş taş ve beton yığını haline gelmiş. Hereke’nin  çok büyük paralar harcanarak yapılan kalesinin burcundan  tarihi Sümerbank fabrikalarının binalarının perişan hali beni derinden üzdü  gördüklerim karşısında üzülüp kahır oldum.
 
Gebze’de Kocaeli bölgesinin 3000 yanlış okumadınız üç bin yıllık orjinal kalesi üstelik Osmanlı nın Bizans ordusunu ilk kez yendiği Palekanon savaşlarına ev sahipliği yapan Gebze Eskihisar kalesi kapalı olurken neden Hereke’ye yeni kale yapmak İçin bu kadar büyük ve yüksek üstelik deprem  bölgeside olduğu Halde kale yapıldı. Bölgenin yarım asra yakın canlı şahidi olan Gazeteci ve belgeselcisi olarak sorgulamak ve araştırmak gazetecilik ve belgeselcilik görevim  olduğuna inanıyorum  bu yazı İle azda olsa görevimi yaptığıma inanıyorum.
 
Hereke’nin Yeni Kalesinden Canlı Yayın
 
Dünya markası İpek Halısı ile tanınan Kocaeli Hereke’de  TGRT TV olarak Buram Buram  Anadolu  Belgesel çekimi ekibi olarak Hereke kalesinde çekimde kaleden yaptığım canlı yayın sizlerle paylaşıyorum.
 
https://fb.watch/enfwJ9wCLX/
  
Bu canlı yayını  
  www.gebzegazetesi.com ve Devri alem belgesel www.devrialem.tv
 olarak çok büyük paralarlar harcanarak tümü İle yeni  yapılan Hereke’nin  yeni kalesinde 19 Temmuz 2022 tarihin de gerçekleştirdiğimiz canlı yayında ifade ettiğimiz gibi keşke bu kale için harcanan paralar Hereke’de tarihi İpek halı fabrikası İçin harcanıp İpek halıcılık yaşatılsa daha iyi olurdu.
 
Hereke Kalesi Tarihçesi
 
Hereke Kalesi, Kocaeli'nin Körfez ilçesinde bulunan, 640'lı yıllarda Roma İmparatorluğu döneminde yapıldığı tahmin edilen bir kaledir.İzmit'in fethi sırasında İzmit'ten kaçanlar Hereke Kalesi'ne sığınır ve durumu öğrenen Orhan Gazi, Ali Bey'i başbuğ olarak görevlendirir ve Ali Bey kaleyi alır. 1326 yılında Hereke Kalesi Osmanlı Beyliğine bağlanmıştır.Hereke, Sultan II.Beyazıt döneminde büyük bir deprem yaşadı ve 45 gün devam eden deprem sonrasında kale tamamen ortadan kalktı. Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde de bahsedilen 1400 yıllık tarihi olan kalenin restorasyonuna 2017 yılında başlanmıştır.(kaynakça Vikipedia)
 
İlimizin Eski Yerleşim Yerlerinden Hereke
 
Kocaeli ilinin Körfez ilçesine bağlı bir yerleşim olup,  içerisinde dünü ve bugüne ait birçok güzelliği barındıran,  sanayi tarihinde ve kültürümüzde de önemli yeri bulunan bir beldemizdir. Hereke denince ilk akla gelen dünyaca ünlü, görkemli saraylarda yer edinen, ülkemize de bu alanda saygınlık kazandıran ipek dokuma Hereke halısıdır.
 
1843 yılında,  Osmanlı imparatorluğunun ilk halı ve ipekli dokuma fabrikası,  Fabrika-i Humayun Hereke’ de kurulmuştur. Limanları ve sanayisi ile de Hereke,  dünyaya açılan bir kapıdır.  Hereke  Kocaeli Üniversitesinin yerleşkelerinin bulunduğu  bir eğitim ve kültür merkezi olup, aynı zamanda doğal güzellikleriyle ve sahiliyle de  dikkat çeken bir beldemizdir.
 
Hereke,  Roma imparatorluğu döneminde,  imparator Constantinus’un annesi Helen’in burayı beğenip,  yerleşke olarak seçmesi ile önemli bir sayfiye yeri haline gelmiştir ve imparator Constantinus’un 337 yılında Herekede ölmesi de bu bilgiyi doğrulamaktadır.
 
Roma imparatorluğu IV.  yüzyıl döneminde ikiye bölünmüş,  Hereke Doğu Roma İmparatorluğu sınırlarında kalmış ve sınır karakolu kimliği kazanmıştır.   Eski adı Ancryon olan Hereke, şu anki adını imparator Heraklios’tan almıştır.
 
HEREKE KALESİ:  İzmit’in fethi sırasında, buradan kaçanlar Hereke kalesine sığınarak,  kaleyi tahkim etmiş ve teslim olunmasını engellemişlerdir. Bunu haber alan Orhan Gazi, Ali Bey’i başbuğ olarak görevlendirip Hereke üzerine göndermiştir. Ali Bey kuşatma esnasında aldığı ok darbesiyle  bir gözünü kaybetmesine rağmen  cesaretini kaybetmemiş ve kısa süre sonra  640’lı  yıllarda yapılan kaleyi teslim almıştır.  (1326)  Hereke kalesinin fethi İzmit bölgesinin fetihlerinin tamamlayıcısı olmuştur ve böylece Osmanlı beyliğin bağlanmıştır.  Hereke Sultan II. Beyazıt döneminde büyük bir deprem yaşar.  Deprem 45 gün devam eder ve bu depremde Hereke Kales tamamen ortadan kalkar.  Bu deprem sonrasında Hereke halkı uzun süre kendini toparlayamaz ve dokumacılıkta da bir süre durağanlık yaşar.  Doğu Roma imparatorluğu döneminde,  640’lı yıllarda yapıldığı sanılan Hereke Kalesinin,  geçtiğimiz yıllarda yeniden restorasyon çalışmaları yapılmış ve en iyi proje ödülünün sahibi olmuştur.  Evliya Çelebi’nin Seyehatnamesi’nde de bahsedilen 1400 yıllık tarihi olan kalenin, restorasyon  çalışması tamamlanmıştır. (Kaynak Kocaeli valiliği internet sayfası )
 
Valilik sayfasındaki yazının devamını bu linkden okuyabilirsiniz
 http://kocaeli.gov.tr/hereke