Tarihi İpek Yolunda Türk-Özbek İşbirliği

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

01 Kasım 2018, 11:14

Türkistan coğrafyasının manevi Başkenti Buhara’da belgesel çekimlerimizi tamamlayarak, Orta Asya’nın en önemli şehirlerinden birisi olan Semerkand’a doğru yola çıktık. Yolumuz üzerinde büyük bir bölgede Hava limanın olduğu bölgede Mola verdik. Rehberimiz Havalimanın kargo taşımacılığı için yapıldığını, serbest bölgede vergisiz bir çok dünya ülkesinden insanların ticaret yaptığını açıkladı. Serbest bölgenin yanında tarihi İpek Yolu Kervan Saray’ı tamir edilerek ziyarete açılmış, bölge 2000 yıl öncede Dünya ticaretinde önemliymiş.

Türkiye ile Özbekistan arasında son aylarda vizelerin kaldırılması ile Türkler için Özbekistan cazibe merkezi haline geldi. İki devlet başkanları arasında imzalanan ticaret, yatırım ve kültür anlaşmaları ile kardeşlik ve dostluk pekişti. Türkler, Özbekistan’da birinci sınıf insan muamelesi görüyor. Yatırımcılar bu fırsatı değerlendirmeli. Özbekistan’da bir kez daha dünya ekonomik ve ticaret dengesinin ABD’den Çin’e ve Orta Asya’ya kaydığını gördüm. İpek yolu deve kervanı heykeli yanında belgesel çekerken, ihtişamlı İpek Yolu kültür tarihinde yaşanan o günleri düşünüp, Özbek çocuklarla sohbet ettim. Temennim, Türk -Özbek kardeşliği hiç bozulmaz.

TARİHİ SEMERKAND ŞEHRİ

Orta Asya’da Özbekistan’ın şehri olan Semerkand, İpek Yolu üzerinde bulunduğundan tarih boyunca önemli bir şehir olmuştur. Bu ticaret anlayışı şimdilerde önemli bir sanayi şehri oluşuyla devam eder.

Ülkenin en eski ve üçüncü büyük şehri olan Semerkand, Cengiz Han ya da Abbasiler gibi pek çok kültürün egemenliğinde kalmış, 14. yüzyılda Timur İmparatorluğu’nun başkenti olmuştur. Bu dönemden şehrin merkezindeki Bibi Hamım Camii, Timur’un anıt mezarı Gur Emir gibi günümüze kadar kalmayı başaran önemli ve tarihi yapılar halen şehri süslemektedir.

Geçmişin izleri sadece tarihi yapılarda değil, geleneklerde de devam etmektedir. Nakış, altın işlemeciliği, ipek dokumacılığı, bakır işlemeciliği seramik sanatı, oymacılık ve ahşap üzeri boyama hala devam ettirilen önemli geleneklerdir. Şehir, 2001 yılında UNESCO tarafından dünya mirası listesine alınmıştır.

SEMERKAND’IN TARİHİ MEKANALRI

Yüzyıllar boyunca tarihin ve kültürlerin önemli bir geçiş noktası olan Semerkand şehrinde gezilecek yerler daha çok anıtlar, müzeler ve camilerden oluşur. Şehirdeki her yapıda mimari bir ihtişam dikkat çeker. Görülmesi gereken yerler: Sher-Dor Medresesi, Tilya-Kari Medresesi, Shakh-i Zinda Türbesi, Hazreti Hızır Camii, Davud Peygamber Türbesi, Zümrüt Hoca Camii, Kok Camii, Chorsu Antik Ticaret Merkezi, Abu Mansur Matridiy Türbesi, Rukhobod Türbesi, Aksaray Türbesi, Abdu Duran Hoca Türbesi, Namazgâh Camii, Kok Saray Kalıntıları

REGİSTAN

Bulunduğu meydana adını veren Registan, Türkçede ‘kumlu yer’ anlamına gelir. 15. yüzyılda Uluğ Bey tarafından kurulan yapıda üç ayrı medrese yer almaktadır. Orta Asya mimarisinin önemli örneklerinden biri olan Registan’ın üzerindeki karolar dikkat çeker.

Registan’ın bulunduğu meydan içinse şehrin kalbi demek yanlış olmaz. Şehir merkezindeki alan pek çok önemli tarihi eseri ve mimari yapıyı içinde barındırır. Tarihi dönemde şehrin ticaret merkezi olan pazarın yer aldığı meydanda tarihsel turun dışında, yöresel restoranlarda yemek yemek ya da kafelerde dinlenmek de mümkün.

ULUĞ BEY MEDRESESİ

Timur İmparatorluğu dördüncü sultanı Uluğ Bey tarafından 1417-1420 yılları arasında yaptırılmış olan medrese, Registan Meydanı’ndadır. 15. yüzyılda Orta Asya’nın en önemli eğitim kurumu olan medresede ünlü bilgin ve filozof Nureddin Abdurrahman Cami eğitim görmüştür.

BİBİ HANIM CAMİİ

Timur’un karısının adını alan ve Timur tarafından yaptırılan cami, Orta Asya’nın en önemli mimari yapılarından biridir. Devasa ölçülerdeki cami, hem Timur’un gücünü temsil etmesi hem de kendisinin Hindistan seferi sırasında kazandığı zaferlerin anıtı olarak yaptırılmıştır. Çoğunluğu tuğla olan yapının sadece yan salonlarının sütunları için taş kullanılmıştır. Bibi Hanım Camii’de tuğla süslemeler ve çini mozaikler dikkat çeker.