Sarı Abdullah Halife’ye devlet töreni!

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

12 Eylül 2017, 10:17

Tarihimizi araştırıp öğrenerek vefa borcumuzu ödemeliyiz. Cihan Padişahı Yavuz Sultan Selim’in hocalarından Giresun Yağlıdere ilçesi Tekke ve Tuğlacı köylerinde 500 yıl önce yaşayan Sarı Abdullah Halife hazretleri ilk kez devlet töreni ile anılacak.

Yavuz Sultan Selim’in annesi Gülbahar hatun tarafından adına vakıf kurulan, Abdullah Halife ile ilgili Tekke ve tuğlacı köyü dernekleri tarafından düzenlenen 2001 yılındaki ilk törene katılmış, Devri Alem belgesel programı olarak kitap basıp, Belgesel çekerek bir çok TV kanalında yayınlamıştık.

Köylerde yaşayan Abdullah Halife'nin torunları, bu zatın camisi ve türbesi başta olmak üzere, tüm eserlerine sahip çıkıp korumuş,

Buralarla ilgili ilk araştırmayı merhum Prof dr Naci Yüngür’ün isteği ile Konya Selçuk Üniversitesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Haşim Karpuz 1978 yılında Tekke köyüne gelmiş ve bir rapor hazırlamış. Bu rapor üzerine Kültür Bakanlığı, eserleri koruma altına alarak tescil etmişti.

İlk kez bu yıl ahilik haftası dolayısı ile 23 Eylül'de Tekke köyü ve Yağlıdere’de anma toplantısı düzenleyenecek.

Anma toplantısında dağıtılmak üzere basılacak Broşür için Prof. Dr. Haşim Karpuz bey özel bir yazı hazırladı.

Devri Alem Belgesel programı olarak, bizde belgesel sinevizyon hazırlayarak, tarihimize vefa borcumuzu ödemeye çalıştık.

SARI ABDULLAH HALİFE KİMDİR?

Hacı Abdullah Halife, yaşadığı Yağlıdere vadisinde stratejik bir yerde iskâna açılan Ahiçukuru (Tekke) köyünde kurduğu cami, imarethane, değirmen ve medrese ile bir yandan gelip geçen yolculara hizmet ederken, bir yandan da burada yetiştirdiği talebelerini çevre köy ve kasabalarda görevlendirerek ilim ve irfan kültürünün intişarına vesile olmuştur.

Tarihe ışık tutan kaynakların verdiği haberlere göre Hacı Abdullah Halife 16.yüzyılda yaşamıştır. Şehzadelik yıllarında Trabzon’da valilik yapan Yavuz Sultan Selim’in ve annesi Gülbahar Hatun’un takdirine ve ilgisine mazhar olmuş, bu yüzden de desteklenerek adına vakıflar tesis edilmiştir.

Çepni Türklerinin önemli beylerinden Eşter Bey’in Kızıllar (Koçlu) köyünde kurduğu medrese ve camide görev yapan Mevlana Hamza (müderris-hatip) ile Hidayetullah (müezzin) onun ahfadındandır. Yağlıdere vadisi boyunca Cuma günleri ortak ibadet mekanı olarak inşa edilen Sınır, Kızıllar, Ahiçukuru, Umutbükü ve Yağlıdere camilerinin hem yapımına öncülük ettiği, hem de buralarda görev yapan din adamlarını yetiştirdiği anlaşılmaktadır.

Hacı Abdullah Halife ve babası Kasım Halife’nin buraya nereden geldiğini tam olarak bilemiyoruz. Ancak devrin şartlarında bölgeyle ulaşımı bulunan Bayburt kentinde bulunana medreselerde eğitim gördüğü, tasavvufî tekâmülünü de yine bu şehirdeki Ahi Emir Ahmet Zencânî zaviyesinde tamamladığı düşünülmektedir. Ahi medrese ve zaviyelerinde bu kültürün temel kitabı Fütüvvetname okutulduğunu biliyoruz. Fütüvvetnâmelerde yer alan ahlakî ilkeler, toplum olarak bizi bir arada tutmayı sağlayan muhtevalardır. Bu ilkelerden bazıları şöyledir:

İşinde güvenilir, ahdinde vefalı olmalısın!

Kantarını doğru, dükkânını temiz tutasın!

Zengin iken fakir düşene, hatırlı iken itibarını kaybedene acımalısın!

Elini açık, dilini bağlı tutmalısın!

Kapını açık, gözünü bağlı tutmalısın!

Sofranı açık, belini bağlı tutmalısın!

Hacı Abdullah Halife Tekkesi bugünkü Giresun’un Yağlıdere ilçesine bağlı Tekke ve Tuğlacık Köylerindedir. Yavuz Sultan Selimin Trabzon Valiliği sırasında (1489–1512) annesi Gülbahar Hatun adına 1495–1500 yıllarında kurulduğunu kaynaklardan öğreniyoruz. Yönetimi Hacı Abdullah Halife’ye bırakılmış ve zaviye kurucusunun adını almıştır. Hacı Abdullah Halifenin asıl adı Abdullah olup babasının adı Kasım Halifedir[19]. Bu zaviyenin ismiyle anılan bir vakfı vardır. Geliri bu vakfa verilmek üzere Ahi Çukuru (Tekke Köyü), Tohumluk, Kızıllar, Yarımcakilise, Çayırlu Köyleri ile Harava (Tuğlacık ) köyleri tahsis edilmiştir. Bu köylerin tekkeye tayini yine Yavuz Sultan Selim’in Trabzon sancağında valiyken gerçekleşmiş olup ve bu tayin devletçe tescil edilmiştir. Kayıtlardan anlaşıldığına göre, vakfiyenin tanzimi tekkenin kuruluşundan çok sonra olmuştur. Tekkenin mevcut olan tapusu 1522–1523 yıllında yenilenmiştir. Bu tarih Yavuz Sultan Selim’in Trabzon valiliğinden sonraya rastlar. Oysa bu tarihten önce Hacı Abdullah Halife irşat vazifesini sürmektedir.

-----------