Kurtuluş Savaşı’nın 100 Yıl Önce Yaşandığı Bölgelerdeyiz

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

18 Ağustos 2021, 09:36

Kurtuluş Savaşı’nın bir asır önce yaşandığı Afyon, Eskişehir ve Ankara bölgesinde araştırma ve belgesel çekimlerimiz devam ediyor.

Afyonkarahisar’a veda ederek Eskişehir üzerinden, Ankara Polatlı’ya doğru yola çıkıyoruz.

Kurtuluş Savaşı’nın 100. yılı dolayısı ile Afyon bölgesindeki araştırma ve belgesel çekimlerimizi tamamlayarak, Sakarya Meydan Muharebesinin kazanıldığı Ankara Polatlı’ya doğru yola çıkmadan bizlerle yakından ilgilenen başta Afyon Valimiz Sayın Gökmen Çiçek, Afyon Kültür Müdürü Mehmet Tanır, Afyon Sosyal Hizmetler İl Müdürü Bekir Yümnü, Afyon’da 30 yıllık gazeteci arkadaşım Arif Yağcı, Afyonkarahisar Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Altuntaş, Afyon Mermerciler Odası Başkanı kültür adamı İbrahim Alimoğlu ve isimlerini tek tek sayma imkanı olmayan Afyonlu gönül ve kültür insanlarına teşekkür eder, başarılar dileriz.

***

Belgesel Tadında Sakarya Nehri Boylarında Devri Alem

Bu vatan toprağın kara bağrında

Sıra dağlar gibi duranlarındır

Bir tarih boyunca onun uğrunda

Kendini tarihe verenlerindir

Kurtuluş Savaşı’nın 100. yılında şehit ve gazi torunu olarak, Anadolu’da kültür, medeniyet ve zaferler tarihimizi araştırıp, belgeselleştirmeye devam ediyoruz. Babamın babası İbrahim Dedem, Birinci Dünya Harbine gidip dönmemiş, mezarını bilemiyoruz. Anamın babası Mustafa Dedem, Sarıkamış veya Kop Savunmasında Ruslara esir düşmüş. 10 sene sonra esir kamplarından kaçarak dönmüş, dedelerimin şahsında şehit ve gazilerimize vefa borcunu ödemeye çalışıyorum.

Sakarya Zaferine Şahitlik Yapan Topraklarda Belgesel Çekiyorum

100. yıl önce Yunan mezalimine uğrayan ve Sakarya Zaferine şahitlik yapan Eskişehir Sivrihisar ve Günyüzü ilçelerindeyiz.

Sivrihisar deyince akla Nasrettin Hoca gelir. Tepesi sivri kayalar beni etkiler. Sakarya Nehri boylarındaki Günyüzü ilçesi ve köyleri saklı kalmış bir tarih gibi. Günyüzü ilçesi ve köyleri Selçuklu, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna destek olup, katkı vermiş bölgeler. Bu bölgelerin hak ettiği değer verilmeli. TRT bu bölgelerle ilgili Kurtuluş Savaşı’nın 100. yılında özel programlar yapmalı.

Günyüzü ilçesinin Ayvalı Köyü’ndeyiz, köylülerle konuşuyoruz. Köyden Mehmet Tekin Çavuş’un mezarını, torunları ile ziyaret ediyoruz. Mehmet Çavuş, Balkan Savaşları’ndan Kurtuluş Savaşı’na on yıl cepheden cepheye koşmuş bir isimsiz kahraman. Köye adını veren Horasan Eren’i Ayvad Dede’nin mezarını ziyaret ediyoruz. Caminin yanındaki 800 yıllık karadut ağacından dut yerken, bu dutun Hoca Ahmet Yesevi’nin talebeleri köyü kuran Horasan Erenleri tarafından dikildiğini düşünüyoruz. Ayvalı Köyü’ndeki tarihi cami ve evleri gezerken duygulanıyorum. Köyde yeni evlerin yapıldığını görmek beni sevindiriyor.

Bölge ile ilgili araştırma yazısı gönderen Mehmet Çavuşun küçük torunu, değerli arkadaşım Zafer Tekin’in hazırladığı yazıyı, Sakarya Zaferi’ne adını veren Sakarya Nehri boylarından sizlerle paylaşıyorum.

***

TARİHİN KİLİT NOKTASI: GÜNYÜZÜ

Eskişehir’e bağlı Günyüzü ilçesi, Sivrihisar’a bağlı olarak; 1932 yılında bucak olmuş, 1972 yılında da belediye teşkilatı kurulmuştur. 1990 yılında Sivrihisar’dan ayrılarak ilçe teşkilatı kurulmuştur. İç Anadolu’nun önemli dağlarından olan Arayit Dağı eteklerinde, düz bir ovada kurulmuş olan Günyüzü, Türklerin Anadolu’ya ayak basmasını müteakip, önemli yerleşim yerlerinden birisi olmuştur.

Günyüzü’nün Beydili ve Yörme arasına Karkın aşireti; Bedil Köyüne, Beydili aşireti; Yazır köyüne Yazır aşireti; Ayvalı yaylasına Buğdüz aşireti; Gecek köyüne ise Kılıç aşireti iskan edildiği bilinmektedir.

Bu bağlamda, Selçuklular ve Osmanlılar döneminde İç Anadolu Bölgesi'nin en büyük yerleşim birimlerinden birisi olan Sivrihisar'la sürekli etkileşim içinde olduğu bilinmektedir.

İlçeye bağlı Gecek Köyü Camiî, Selçuklulardan kalma Anadolu’daki sayılı eserlerden birisidir.

Günyüzü ilçesinin 8 km güneyinde, eskiden Yörme olarak bilinen şimdiki Gümüşkonak beldesinde Bizans harabelerinde St Michael at Germia isminde bir azizin kabri bulunmaktadır.

Günyüzü ilçesi ve köylerinin diğer bir özelliği ise, Sakarya Meydan Muharebesi döneminde Yunanlılar tarafından işgal görmeleridir.

Polatlı-Haymana arasındaki bozkır arazide 22 gün, 22 gece süren Sakarya Meydan Muharebesinde, Günyüzü ilçesi ve bağlı köylerinin tamamı Yunanlılarca işgal edilmiş, Yunan ordusunun iaşesi için bu köyler yağmalanmıştır. Özellikle Yunanlıların mağlup olup geri çekilmeleri sürecinde yine bu köylerin tamamı yakılıp yıkılmış, hayvanlarının büyük kısmı gasp edilmiş, gasp edilemeyenler öldürülmüştür.

Eli silah tutan hemen herkesin yurt savunması için yanı başında zuhur eden düşmana karşı harbe katılan Günyüzü ve köyleri savaşın ve işgalin en acı halini bizzat yaşamışlar, cepheye gidemeyen kadın, yaşlı ve çocuklar da yine kahraman Türk Ordusunun iaşesi için elinden gelen gayretleri göstermişlerdir.

Bu bağlamda bugün bu köy ve kasabamız, tüm coğrafyamızda olduğu gibi binlerce şehit ve gazimizin toprakla buluştuğu vatan topraklarıdır.

O dönemde, hemen her evden çıkan şehit ve gazilerimiz, bugün bu vatanın bizlere ebedi yurt olarak kalmasını sağlamışlardır.

Onlardan sadece bir tanesi, Eskişehir ilimize bağlı, Günyüzü İlçemizin Ayvalı Köyü’nde medfun bulunan Mehmed Çavuş’tur.

1912 yılında çıktığı evine, köyüne yaklaşık 9 yıl sonra gelmiştir. Balkan Harbi, 1. Dünya Harbi’nde Sarıkamış Harekat’ına katılmış, bilahare Ruslara esir düşerek Sibirya’da esaret hayatı yaşamış.

Binbir türlü meşakkate katlanarak geldiği Anadolu’da Kurtuluş Savaşı’nın başladığını görünce tekrar silaha sıralın Mehmed Çavuş, binlerce kader arkadaşı gibi vatanın kurtuluşuna, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kuruluşuna canıyla ve kanıyla katkı sağlamıştır.

Sakarya Meydan Muharebelerinin 100. Yıl dönümünü idrak edeceğimiz, kutlayacağımız bu günlerde, bu topraklar için, bu bayrak için, bu millet için arkasına bakmadan, sonlarını düşünmeden yollara revan olan, binlercesi adlarını sanlarını bilmedikleri topraklarda şehit olan Mehmetçiklerimize layık bir ömür sürebilmemiz duasıyla. (Mehmet Çavuş’un Torunu Araştırmacı Yazar Zafer Tekin)