Arapların isyanı ve 3 Y

05 Şubat 2011, 17:59

Cezayir’le başlayıp Tunus’un ardından Mısır’a sıçrayan ayaklanma sırasında şunu düşündüm: Acaba bu diktatörler biraz akıllı davranıp halkını biraz zenginleştirse ya da bir doğal bulsalar ve zenginliği adil bir şekilde dağıtsalar…

Demem o ki; Bu Kuzey Afrika halkı zenginleşseydi, refah artışı olsaydı, iş, mülk vs. sahibi olsalardı, acaba hiçbir gelecek ümidi olmayan bu genç, aç ve işsiz kitle yine Facebook’tan haberleşip yollara dökülür müydü?

Bence en önemli neden ekonomik. Örneğin gösterilerin ilk kez başladığı Cezayir’de, halkın sokaklara dökülmesinin tek nedeni işsizlik ve gıda fiyatlarına yapılan zamdı. Kuzey Afrika’nın petrol zengini ülkesi Cezayir’de un, şeker, yemeklik yağ gibi ana gıda maddelerine yapılan yüzde 50'nin üzerindeki zamlar ülkenin yoksullukla mücadele eden büyük bir kesiminde bardağı taşırdı. Yılbaşından bu yana polisle protestocular arasında çıkan olaylarda hayatını kaybedenlerin sayısı 23'e yükseldi.

Cezayir aslında petrol ve doğalgaz zengini bir ülke. Halk fakirleşirken devlet zenginleşiyor. Devletin kasasında 150 milyar Euro biriktirmiş durumda. Sorun yoksulluk değil, belirli bir zümrenin Hazine’yi hortumlaması. 1999'dan beri Cumhurbaşkanlığını sürdüren Bouteflika’nın koltuğu da sallantıda…

Tabi ki bu diktatörler Tunus’taki Bin Ali ve karısı Leyla gibi İsviçre’deki kasalarını dolduracaklar. Diktatörlüğün gereği bu… Ama diyorum ya; biraz
akıllı davransalar…

Evet, çoğu halk ayaklanmasının görünür nedeni siyasidir. Ancak arka planda yatan gerçek gerekçe ekonomiktir. Daha doğrusu üç Y'dir:

Yoksulluk, Yoksunluk ve Yolsuzluk…

Tunus’ta 23 yıllık Bin Ali iktidarı devrildi. Mısır’da 30 yıllık Hüsnü Mübarek rejimi sallanıyor. Sırada Cezayir, Yemen, Ürdün, Lübnan var. Çünkü bu ülkelerde çok genç bir nüfus var ve çoğunluk işsiz. Örneğin Tunus’ta üniversite mezunları arasında işsizlik oranı yüzde 55. Toplumun en üst yüzde 10'una düşen gelir yaklaşık yüzde 32 ve üstteki yüzde 20'lik kesim gelirin yüzde 47'sine sahip. Eşitsizlik o kadar vahim ki, nüfusun alttaki yüzde 60'ı toplam gelirin yüzde 30'unu elde ediyor.

Gösterilerin devam ettiği Yemen’de her 100 kişiden 35'i işsiz. 82 milyonluk Mısır’da nüfusun yüzde 40'ı günlük iki doların altında para kazanıyor.
Mısır’daki gösterileri Facebook ve Twitter gibi sosyal paylaşım sitelerini kullanarak örgütleyen, “Anne babamızın yaşadığı gibi yaşamayacağız” sloganıyla muhalif örgütler arasında öne çıkan 6 Nisan Hareketi’nin talepleri arasında “asgari ücretin yükseltilmesi” de var.

Bir başka dikkat çekici nokta da; halk ayaklanmasında futbol takımlarının taraftarlarının önemli rol oynaması, birçok gösteride genç ve işsiz taraftarların ön saflarda yürümesidir. Mısır’da halkın yüzde 52.3'ü 25 yaş altı nüfustan oluşuyor.

Burada kuşkusuz ABD’nin Mübarek’i ve diğer diktatörleri gözden çıkarmasını, Wikileaks belgelerinde ortaya çıktığı gibi, muhalif sivil toplum kuruluşları ve yazarlara milyonlarca dolar para aktarmasını da dikkate almak lazım.

Önemli bir başka nokta da; bütün bu ülkelerin son günlerde bizde de gündeme gelen “başkanlık sistemi” ile yönetiliyor olmasıdır.