Türk Dil Bayramı’nı kutlarken

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

28 Eylül 2018, 09:59

Önceki gün önemli bir günü daha geride bıraktık. Biz Devri Alem Belgesel ekibi olarak bir yandan Giresun’un Espiye ilçesi Soğukpmar Beldesi’nde organize edilen programları takip ederken, bir yandan da gündemdeki konular üzerinde de fikir üretmeye devam ediyoruz. 26 eylül,

Her yıl ülkemizde Dil bayramı olarak kutlanıyor. Anadolu da Türkçeyi ilk kez resmi dil eden Karamanoğlu Mehmet Beyden Türk Dil Kurultayına ve günümüze kadar Türkçe konuşmanın ve Türk’çe düşünmenin üzerinde duruyoruz. Dil bayramı devletin üst kademesi tarafından da çeşitli programlarla kutlanırken, Dil bayramı ve Karamanoğulları Beyliği üzerine belgesel hazırlamış bir Gazeteci olarak bizler de birkaç cümleyle bu anlamlı güne dair görüşlerimizi paylaşalım istedik.

DİL BAYRAMI NEREDEN GELİYOR?

Cumhuriyet tarihimizde Birinci Türk Dil Kurultayının toplandığı gün olan 26 Eylül, her yıl Dil Devriminin yıldönümü olarak kutlanıyor. Bu kurultay, Atatürk’ün kurduğu Türk Dil Kurumu’nun (o zamanki adıyla Türk Dili Tetkik Cemiyeti) ilk kurultayıdır.

Atatürk, dil konusundaki çalışmalara halkın katılması gerektiğini düşünüyordu. Birinci Tarih Kurultayı çalışmalarının sürdüğü 10 Temmuz 1932 gecesi, Çankaya Köşkünde birlikte olduğu dil ve tarih uzmanlarına, “Dil işlerini düşünecek zaman da gelmiştir. Ne dersiniz?” diye sordu. Bu öneri sevinçle karşılanınca Atatürk düşüncesini şu sözlerle açıkladı:

“Öyle ise Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti gibi bir de ona kardeş dil cemiyeti kuralım. Adı Türk Dili Tetkik Cemiyeti olsun.”

Hükümete başvuru yapıldı ve 12 Temmuz 1932’de Türk Dil Kurumu kuruldu. Kurumun başkanı Samih Rıfat, genel yazmanı Ruşen Eşref Ünaydın oldu; Yakup Kadri Karaosmanoğlu ile Celal Sahir Erozan da kurucu üyelerdi.

Türk Dil Kurumu’nun Türkçe Kurultay adı verilen ilk genel kurulu 26 Eylül 1932 günü Dolmabahçe Sarayında başladı. Daha önce yapılan çağrının da etkisiyle kurultaya 814 üyeyle birlikte katılanların sayısı 917’ye ulaştı. Katılanlar arasında saz şairleri ile yeldirmeli köylü kadınların sergiledikleri görüntü toplantının ulusal niteliğinin simgesi sayılabilir. Derneğin amacı da şöyle belirlenmişti:

“Türk Dili Tetkik Cemiyetinin amacı, Türk dilinin öz zenginliğini meydana çıkarmak, onu dünya dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe eriştirmektir.”Kurultayın son gününde, her yıl 26 Eylülün derneğin Dil Bayramı olarak kutlanması önerisi oybirliği ile kabul edildi. Biz de her yıl 26 Eylülü, Dil Derneği’nin düzenlediği etkinliklerle, Dil Devriminin yıldönümü olarak coşkuyla kutluyoruz.

KARAMANOĞLU MEHMET BEYİN FERMANI

Anadolu da Türkçeyi İlk kez resmi dil ilan eden karamaoğlu Mehmet bey, Konya’yı ele geçirip, Siyavuş’u Selçuklu tahtına geçirdikten sonra 13 Mayıs 1277 tarihinde Konya önünde aktedilen bir toplantı ile Türkçe’yi resmi dil olarak ilan eden ünlü fermanını yayınlamıştır.

Karamanoğlu Mehmet Bey’in ünlü fermanı İbni Bibi’nin Evamirü’l-Alaiyye adlı Farsça eserinde Farsça olarak yer almıştır. İbni Bibi’nin eseri Yazıcıoğlu Ali tarafından Tevarih-i Al-i Selçuk adıyla 15.yüzyılda Türkçeye çevrilmiştir. Çevirinin yazması, Topkapı sarayı Revan bölümü, 1391 numarada kayıtlıdır. 13.yüzyılın dil özelliklerini yansıtan bu yazmada ferman şu şekilde Türkçeye çevrilmiştir:

“Şimden girü hiç kimesne kapuda ve divanda ve mecalis ve seyranda Türki dilinden gayri dil söylemeye”

13.Yüzyılın dilini yansıtan bu cümle bugünkü Türkçeye Karaman Valiliğinin başvurusu üzerine Türk Dil Kurumu tarafından şu şekilde aktarılmıştır.

“Bugünden sonra hiç kimse sarayda, divanda, meclislerde ve seyranda Türk Dilinden başka dil kullanmaya”

Bugün Anadolu’da Türk değerleri yaşıyorsa; Türkçe çeşitli devirlerde, insafsız saldırılara uğramasına rağmen, hala dipdiri ise, bunda Karamanoğulları’nın mücadelelerinin ve Karamanoğlu Mehmet Bey’in payı büyüktür.