Ata yurdumuza hüzünlü veda

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

06 Kasım 2017, 10:19

26 Ekim-1 Kasım tarihleri arasında Ata yurdumuz Kazakistan ve Kırgızistan'da katıldığımız, Türk Dünyası gazeteciler şurası Türk Dünyası Belgesel Filim Festivali ve Türkiye Gazeteciler federasyonu 54. Başkanlar Konseyi toplantısına katılıp, Türkistan Yesi, Siriderya sahilleri, Sayram, Otrar ve Savran’da belgesel çekimleri yapmıştık.

Bişkek’den Türk Hava Yolları uçağı ile Ata yurdumuza veda ederken, Devri Alem belgesel programı ve kitaplarımızdan Türkiye'nin Bişkek büyük elçisi, Manas ve Ahmet Yesevi Üniversitesi Rektörlerine hediye etmiştim.

Dönüş yolunda uçağımız, Tanrı dağları üzerinden Abuderya, Siriderya nehirleri, Maveraünnehir, Aral gölü, Hazar ve Can Azerbaycan üzerinden Kafkas dağlarını geçerek, Karadeniz üzerinden Anadolu'ya girdik. 5 saate yakın uçak yolculuğu ile İstanbul'a geldik.

Aklımız ve gönlümüz atalar diyarında kaldı bu coğrafyaya vefa borcunuz var.

KANDAZOĞULLARI YAZI DİZİSİ 3

Kazgan Han, Çağatay Hanlığı’nın valilerinden biridir. Tarihteki önemi, Timur’u himayesine almasıdır. Kazgan Han Kandaz ailesinin bir üyesidir.

1350 yıllarında Türkistan ve Sogd diyarında hüküm süren Kazgan Han, Timur’un başarılarından etkilenerek onu yanına almış ve ordularının başına geçirmiştir. Timur, Kazgan Han’ın ordusunda yüzbaşıyken yaralanmış ve topal kalmıştır. Hasımları topallığından dolayı Aksak Timur lakabı ile anmışlardır. Kazgan Han ordusunda gösterdiği başarılardan dolayı kızı Olcay Türkan’ı Timur’la evlendirmiştir. Daha sonra düşmanları Kazgan Han’ı pusuya düşürerek öldürmüşlerdir. Timur da Hakan Kazgan’ı öldürtenlere savaş açarak hepsini ortadan kaldırmıştır.

Kandazlar bu vefa örneğini unutmamışlar ve yıllar sürecek olan Timur’un savaşlarında önemli görevler almış, ata binme ve okçuluk yeteneği ile Timur ordularının önemli bir kolu olmuşlardır.

Kandaz ailesi geniş bir ailedir ve neredeyse tüm coğrafyada görünmektedir. Biz bunun sebebini, Timur’un seferlerine bağlıyoruz. Timur, tüm Asya’yı almaya çalışırken, yanlarında olan Kandazlar, gittikleri bölgelerde kalarak yayılmayı gerçekleştirmişlerdir.

Savaşmak, savaştıkça ilerlemek ve her seferinde fethettiği yerde bir aile bırakmak Çepniler’in genel karakterinde zaten vardır. Timur’un seferlerinden sonra özellikle;

1-Malezya-Sri Lanka-Endonezya

2-Afganistan

3-İran

4-Horasan ve Anadolu topraklarında Kandazlar yoğun olarak görülmektedir.

Malezya, Srilanka ve Endonezya’da Anadolu topraklarından daha fazla Kandaz vardır. Hatta bu yörenin en ünlü çikolata üreticisi de Kandaz’dır ve markası Kandos’dur. Bu aileler bugün bile soyadları Kandaz olarak, saydığımız bölgelerde yaşanmaktadırlar.

Bu bölgeden bir kısım Kandaz Avustralya adasına geçmiş ve orada da Kandos (Kandos Orta Asya’daki ilk yerleşim birimimizin adıdır) adında bir kasaba kurmuşlardır. Bu kasaba 1805 yılında İbrahim adında bir Kandaz tarafından kurulmuştur.

Türk boylarınında yer aldığı, diğer göç dalgası ise; kuraklık, ekonomik ve siyasi nedenlerle olmuştur.

Bu göçler Hazar Gölü’nün kıyısında ve Horasan’da son bulmuştur. Burada her boy kendi adıyla anılırken diğer toplumlarca Horasan Türkleri olarak anılmaktadır.

İran’daki Kandaz etkinliğinin yüksek olduğunu, Kandaz-Kandez adında 2 şehir ve Kandez adında bir bölgenin mevcudiyeti ile anlıyoruz. Ayrıca Osmanlı arşivlerinden elde ettiğimiz bilgiye göre bölgede (Samara civarı) İran-Bağdat Kandazlığı adında bir beylikten bahsedilmektedir.

Her ne kadar tüm dünya üzerinde yoğun bir Kandaz dağılımı olsa da Horasan Kandazlar’ın ikinci ana yurdu olmuştur. Anadolu Kandazlarının tamamı buradan gelmiştir.

Kandaz araştırmalarının tamamında, Anadolu topraklarına 15. yüzyılın başlarında girdiğimiz belirtilmektedir.

Ancak bizim araştırmalarımız Kandazların Anadolu’ya girişinin 3 ayrı şekilde olduğu yönündedir.

1040-Dandankan Savaşı ve devamında 1071-Malazgirt Savaşı ile birlikte Anadolu topraklarına giren Kandazlar, Malatya-Maraş ve Kastamonu-Sinop bölgesine yerleşmişlerdir.

Kastamonu ve Sinop bölgesine yerleşen Kandazlar zamanla diğer boylarla birleşerek sayısal olarak azalmıştır. Kastamonu civarında hala mevcudiyetini sağlayan aileler, Kandez/Kandezoğlu ve Ayan soyadları ile anılmaktadırlar. Kandazağa da bu bölgede nam salmış bir komutandır.