“Mahkeme kararı ile vekil olunmaz”

25 Ekim 2015 Pazar 11:12

Gebze Gazetesi: Ülke geneli için %10’luk seçim barajını aşmayan ve bir partinin adayı kendi bölgesinde milletvekili seçilmeye yetecek kadar oy alırsa bu aday Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yaparak hak ihlali iddiasının karşılığı olabilir mi?

Halit Çokan: Böyle bir başvuru gerçekleştirilecek olursa bununla ilgili anayasa mahkemesinin ülke genelinde uygulanan seçim barajı ile ilgili içtihadına bakmak lazımdır.

Yüksek Mahkeme %10’luk ülke genelindeki baraj uygulamasını anayasaya aykırı bulmamıştır. Bu da şu demektir: Bir kişi ülke genelinde ‘10’luk baraj var ben bölgemde milletvekili seçilecek kadar oy aldım anayasal hakkım ihlal edildi diyerek Anayasa Mahkemesi’ne başvursa Anayasa Mahkemesi baraj uygulamasını Anayasaya uygun gördüğü için bu isteği karşılık bulmayacaktır. Yani Anayasa Mahkemesi bu talebi hak ihlali olarak uygun görmez.

Buna ilişkin gerekçe ve kanıtımız şudur: Anayasa Mahkemesi, Bülent ECEVİT, Mümtaz SOYSAL ve 91 milletvekili tarafından, ülke genelinde uygulanan %10’luk seçim barajının Anayasaya aykırı olduğu ve iptalinin istendiği başvuruda 18.11.1995 tarih ve 1995/54 Esas 1995/59 Karar sayılı kararında aynen şu görüşlere yer vererek %10’luk seçim barajının Anayasaya aykırı olmadığına ve İPTAL TALEBİNİN REDDİNE karar vermiştir. Yüksek Mahkeme bahse konu kararında şu görüşlere yer vermiştir: “Seçime katılan ve 2839 sayılı Yasa'nın 33. maddesinde öngörülen % 10'luk ülke barajını aşan siyasî partilere verilecek ülke seçim çevresi milletvekilinin hesabında gözetilecek ölçünün yasama organının takdiriyle yürürlüğe konulduğu açıktır. Seçim sistemlerinin anayasal ilkelere ödünsüz uygunluğu yanında kimi zorunlu koşulları içermesi kaçınılmazdır. Sistemin doğasından kaynaklanan ve yüzdelerle konulan barajlar, ülke yönünden, seçme ve seçilme hakkını sınırlayıcı, olağandışı ölçülere varmadıkça uygulanabilir, kabûl edilebilir ve aykırılığından söz edilemez belirlemelerdir. Yasama organının anayasal çerçeveye bağlı kalarak takdir ettiği sınırlama ve aşırı sayılmayacak düzeydeki baraja rakam ve oran olarak el atmak, yargısal denetimin amacıyla bağdaşmaz. Kaldı ki % 10'luk baraj yönetimde istikrar ilkesine uygundur ve temsilde adalet ilkesiyle de bağdaşmaktadır. Bu nedenle bu kurala yönelik iptal isteminin reddi gerekir.”

Gebze Gazetesi: Bireysel başvuru yoluna başvurularak anayasa Mahkemesi’ne seçim barajı ile ilgili düzenleme iptal edilebilir mi?

Halit Çokan: BBP, Saadet Partisi ve DSP tarafından Anayasa Mahkemesine %10’luk seçim barajının iptali için 2014/8842 Sayılı Başvuru numarası ile bireysel başvuruda bulunmuşlardır.

Başvurucu partiler, başvurularında seçim barajının %10 gibi yüksek bir oranda olmasının ölçüsüz olduğunu, bu durumun temsilde adalet ve eşitlik ilkelerine aykırı olduğunu, siyasi partiler arasında fırsat eşitsizliğine sebep olduğunu, anılan hükmün 2015 yılında yapılacak seçimlerde uygulanacak olması nedeniyle potansiyel mağdur olarak etkileneceklerini belirterek, Anayasa'nın 2., 10., 13., 26., 67. ve 68. maddelerinde belirtilen haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüş ve anılan hükmün Genel Kurula sevki ile iptal edilmesi talebinde bulunmuşlardır.

Yüksek Mahkeme bu başvuruyu şu gerekçelerle reddetmiştir:

Başvuru konusu olayda, başvurucular 2839 sayılı Kanun'un 33. maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Genel seçimlerde ülke genelinde, ara seçimlerde seçim yapılan çevrelerin tümünde, geçerli oyların % 10'unu geçmeyen partiler milletvekili çıkaramazlar." şeklindeki hükmün Anayasa'ya aykırı olduğunu ve iptali gerektiğini ileri sürmüşlerdir. Bireysel başvuru yoluyla doğrudan yasama işlemine değil ancak yasama işleminin uygulanması mahiyetindeki işlem, eylem ve ihmallere karşı başvuru yapılabilecektir. Diğer bir deyişle bir yasama işleminin doğrudan ve soyut olarak Anayasa'ya aykırı olduğu iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvuru yapılamaz.

Açıklanan nedenlerle, bir yasama işlemi aleyhine doğrudan bireysel başvuru yapıldığı anlaşıldığından, başvuruların diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin 'konu bakımından yetkisizlik' nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

Bireysel başvuru yöntemiyle barajın iptaline karar verilemeyeceğini yine başvuru mercii olan Anayasa Mahkemesince karar verilmiştir. Mahkemece iptal edilmeyecek kanunun yürürlükte kalacağına göre baraj uygulamasına aykırı hiçbir partinin milletvekili aldığı oy sayısını gerekçe göstererek meclise gireceğini iddia edemez.

Aslında Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru ile %10’luk barajı iptal etmeyeceğini daha önce barajın iptali için yapılan başvuruyu reddetmesinden anlıyoruz. Ancak farzı mahal –olmaz ama- Mahkeme yüzde onluk barajı iptal etse bile Mahkemenin iptal kararları geriye yürümeyeceği için bu yapılmış seçimi etkilemez.

Gebze Gazetesi: Seçim barajını aşamayan bir partinin adayı kendi bölgesinde milletvekili seçilmeye yetecek kadar oy aldığında anayasaya bireysel başvuru yaparak hakkının ihlal edildiğini iddia edebilir mi?

Halit Çokan: Hayır. Çünkü bizim seçim sistemimizde parti adayı olarak seçime girmek zorunlu değildir. Milletvekili seçilme yeterliliğine sahip her vatandaş bir partiden aday olabildiği gibi BAĞIMSIZ ADAY olarak seçime girme hakkına sahiptir. Yani seçim sistemimiz bireysel olarak seçime girmeyi mümkün kılıyor.

Milletvekili seçilecek kadar oy alacağını düşünen bir adayın bağımsız aday olmayı tercih etmeyerek barajı aşamayacağını ve kural gereği barajı aşamayan partilerin milletvekili adaylarının seçilemeyeceğini bile bile o partiden aday olan şahsın hak ihlali iddiası mümkün değildir. Çünkü bu anlamda sistem bireysel hakkı tıkamıyor.

Gebze Gazetesi: Seçim barajını aşamayan bir partinin adayı kendi bölgesinde milletvekili seçilmeye yetecek kadar oy aldığında anayasaya bireysel başvuru yaparak meclise girebilir mi?

Halit Çokan: Hayır! Neden? Anayasa Mahkemesi bireysel başvurularda sadece tespit ve yol gösterici makamdır. Yani herhangi bir adayın hakkının ihlâl edildiğini kabul etse bile Mahkeme sadece “hakkının ihlal edildiğini tespit eder” ve bu ihlalin nasıl ortadan kaldırılacağını belirler. Yani yol gösterir. Yoksa direkt sonuç doğurucu veyahut gerçekleşen sonucu değiştirici etkisi yoktur.

Yani bir adayın hakkı ihlal edilmişse o ihlalin varlığını tespit eder. Ancak onun meclise girmesine imkân sağlamaz. Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu Ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunun bireysel başvurularla ilgili düzenlemesini içeren 49. Maddesinin 6. Fıkrasında bu husus açıkça belirtilmiştir.

Kaldı ki; bizim sistemde seçimler Yüksek Seçim Kurulunun yönetim, denetim ve gözetiminde gerçekleşmekte ve yine Yüksek Seçim Kurulunun Kararı ile milletvekilleri seçim sonuçları kesinleştirilmektedir. Anayasamızın 79 maddesinin 2. Fıkrasına göre Yüksek Seçim Kurulu Kararları aleyhine başka hiçbir mercie başvurulamaz. Yani Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yoluyla yapılsa dahi. Durum net olarak budur.

Gebze Gazetesi: Halkın teveccühü nasıl?

Halit Çokan: Öncelikle şunu söylemek lazım. Kurulduğu günden bu güne Adalet ve Kalkınma Partisi Gebze’de sürekli güçlü. Halk desteği büyük olan bir parti. En yakın rakibimize dahi büyük farklar atan bir parti. Dolayısıyla hem 7 Haziran seçimlerinde hem de 1 Kasım seçimleri öncesi sahada genel olarak Gebze halkının AK Parti’ye olan teveccühü aynı seviyede. Ancak 7 Haziran ile 1 Kasım’ı kıyaslamak gerekirse, 7 Haziran’a nazaran 1 Kasım seçimlerinde insanların nabzını tuttuğumuzda partimize olan teveccühün öncekinden daha fazla olduğunu, özellikle istikrara dönük arayışın, tek parti döneminin istikrarının seçmen tarafından takdir edildiğini görüyoruz. Bu nedenle Gebze AK Parti’ye teveccühünü daha fazla yöneltmiş durumda.

Gebze Gazetesi: 7 Haziran seçimleri bir mesaj mıydı?

Halit Çokan: 7 Haziran seçimleri Türkiye geneli başta olmak üzere, Kocaeli ve Gebze özelinde de bize bazı mesajlar verdi. Bizde kendi içimizde yani teşkilatlar bazında, genel merkezle bu iç muhasebeyi yapma fırsatı bulduk. Bu mesajların tarafımızdan doğru algılandığı kanaatindeyiz. Nitekim bu seçim beyannamemize gençlere, kadınlara, taşeron işçilerine yönelik vaatlerimiz ile bu mesajın doğru alındığını gösteriyor. Seçmenlerimiz keşke bu vaatlerinizi 7 Haziran’dan önce yapmış olsaydınız? Bu durumda yeni bir seçim yapma ihtiyacı hissetmezdik diyerek, bu mesajı doğru algıladığımızı sahada teyit ediyor.

Gebze Gazetesi: Seçimlere son bir hafta kaldı. Neler söyleyecekseniz?

Halit Çokan: Seçimlerde son zamanlar önem arz ediyor. O yüzden bizde halkımız ile daha çok hemhal olmaya, onların desteğini istemeye ve vaatlerimizi anlatarak daha çok destek almaya çalışıyoruz. Çünkü tek başına iktidarın olmaması durumunda nasıl bir karanlık tablo ile karşı karşıya olduğumuzu geçen 3-4 aylık sürede ortaya çıktı. Tek parti hükümeti olmadığında terörün azdığını, ekonominin olumsuz yöne döndüğünü, uluslararası arenada Türkiye ile ilgili kötü emelleri olan kişilerin iştahlarının kabardığını gördük. Dolayısıyla güçlü, tek başına, sorunlara vakıf olan AK Parti’nin yeniden tek başına iktidarını sürdürmesi biraz önce söylediğimiz olumsuzlukları bertaraf etmesi bakımından önem arz ediyor. Bu nedenle toplumun ben doğru bir taktir ile AK Parti’yi yeniden güçlü bir destek ile iktidar yapacağını umut ediyor, bekliyor ve inanıyorum.

Gebze Gazetesi: Kocaeli için tahmininiz nedir?

Halit Çokan: 7 Haziran’dan önce 7 milletvekilimiz vardı. Maalesef bu dönemde 1 milletvekilimizi kaybettik. Bizim sahadan edindiğimiz izlenim ve ortaya koyduğumuz çabalar tamamen 7. Milletvekilinin yani Cemil Beyide TBMM’ye taşıyarak eski günlere dönmek istiyoruz. Aslında hem Cemil Bey hem de arkadaşlarımızın ortaya koyduğu çalışma bu sonucu ortaya çıkartmaya elverişli bir ortamın olduğunu gösteriyor.

Gebze Gazetesi: Son olarak Gebzelilere ne mesajınız var?

Halit Çokan: Tek parti iktidarının ortadan kalktığı durumlarda ekonomik göstergelerin nasıl olumsuz gittiğini, toplumsal barışımızın nasıl tehdit altında olduğu, ululararası odakların Türkiye ile ilgili emellerini ortaya çıkartmak için beklediğini görmüş oluyoruz. Biz AK Parti’yi Gebze’den tek başına iktidar yaparak, güçlü, iradeli, demokrasi ve özgürlük alanlarını genişleten, ekonomik kalkınmayı sürdüren parti iktidarını yeniden güçlendirmelerini temenni ediyor. Seçimlerin hayırlı olmasını temenni ediyorum.