CUMHURİYETİN İLANINDA SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ VE KOCAELİ’NİN ÖNEMİ

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

29 Ekim 2025, 09:10

Tarih, bir milletin geçmişi değil geleceğidir. Tarih aynasına bakıp ders ve ibret alarak geleceğimize bakmalı, her alanda çalışıp başarılı olmalıyız.
Bugün 29 Ekim, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş yıl dönümü.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna giden yolda, 1921’de sıcak yaz ayları olan Ağustos ve Eylül aylarında Ankara Polatlı ve Haymana’da 22 gün 22 gece süren Sakarya Meydan Muharebesi’ni çok iyi bilmek ve anlamak gerekiyor.

29 Ekim 1923’te ilan edilen Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda Kocaeli çok önemli. 29 Ekim’den 9 ay önce Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulacağını, Kocaeli’de 16 Ocak 1923’te düzenlediği ilk ve tek basın toplantısıyla duyurdu. Bu konuda belgeseller çekip İKTAV Araştırma Merkezi olarak arşiv ve belge topladık.
Cumhuriyet Bayramı kabul töreni ve resepsiyonuna davet eden Kocaeli Valimiz Sn. İlhami Aktaş’a nazik davetleri için teşekkür ediyorum.

29 Ekim Cumhuriyet Bayramı kutlanırken önemli bir bilgiyi kamuoyu ile paylaşıyoruz. Kocaeli Sanayi Odası kültür hizmeti olarak hazırladığımız “Atatürk ve Kocaeli” belgeselini kamuoyu ile paylaşıyoruz.

ATATÜRK VE KOCAELİ BELGESELİ
https://www.youtube.com/watch?v=yiCbzhtseYI

Türkiye Cumhuriyeti, 16 Ocak 1923’te Kocaeli’nde ilan edildi.
Milli Kurtuluş Savaşı’nın zaferle sonuçlanması üzerine 29 Ekim 1923’te kuruluşu tüm dünyaya ilan edilen Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu, 29 Ekim’den 9 ay önce 16 Ocak 1923’te Kocaeli İzmit’te Atatürk tarafından basın ve kamuoyu ile paylaşılmıştı.
Atatürk, ilk ve tek basın toplantısını Kocaeli’nde yapmıştı. Atatürk’ün İzmit Basın Toplantısı her bakımdan çok önemli bir konudur.
Kocaeli Valiliği, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve Kocaeli Üniversitesinin yeterli çalışma yapmaması büyük bir eksikliktir. Müze Kocaeli bölgesinde de tanınmıyor. Sadece Kocaeli Gazeteciler Cemiyeti 16 Ocak tarihinde etkinlik yapıyor.

Türk basın tarihi içinde Kocaeli basınının ayrı bir önemi var. Türkiye’de renkli olarak şehirlerde gazete çıkarılan illerin başında Kocaeli gelir. İlk gazete Cumhuriyet öncesi Osmanlı döneminde “Kocaeli” adıyla ilimizde yayınlanmış ve önemli hizmet yapmıştır. Bugüne kadar Kocaeli basın tarihiyle ilgili çok az çalışma yapılmıştır. Keşke Kocaeli basın tarihi her bakımdan incelense ve araştırılarak gelecek kuşaklara aktarılsaydı.

16 Ocak 1923 tarihinde Atatürk’ün İzmit Basın Toplantısı, basın tarihi açısından önemli bir yere sahiptir. Cumhuriyetin ilanından 9 ay önce, 16 Ocak 1923’te Mustafa Kemal Atatürk, Türk basınının çok önemli gazetecilerini İzmit’e davet ederek Cumhuriyetin ilanını İzmit’te kamuoyuna açıklamıştı.
Gerek Cumhuriyet gerekse Cumhuriyet sonrası Kocaeli’nde birçok gazete yayınlandı. Araştırmacı gazeteci ve belgeselci olarak bu gazetelerin birçok nüshasına ulaştım. Her biri birer tarihi belge niteliğindeki Kocaeli basınının örneklerini araştırmacıların bilgisine sunmayı bir görev kabul ediyorum. Atatürk’ün Cumhuriyeti ilan ettiği İzmit Sarayı müze haline getirildi.

Bugüne kadar araştırmacı gazeteci, Devr-i Âlem Belgesel TV program yapımcısı olarak Türk basın tarihi ile ilgili birçok yazı kaleme aldım. Basın İlan Kurumu ile ilgili yazılar yazdım. 43 yıllık gazeteci ve belgeselci olarak Türk basın tarihine ışık tutan yazdığım yazıların bir bölümünü, 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü ve 16 Ocak Basın Onur Günü dolayısıyla sizlerin bilgisine sunuyorum.

Türk basın tarihinde Anadolu basınının, Milli Mücadele’nin başarıya ulaşması ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna en büyük katkıyı yaptığı bir gerçektir. Kuvayı Milliye’yi Anadolu basını desteklemiş, Sivas Kongresi’nin toplanmasında bizzat Atatürk tarafından “İrade-i Milliye” yani bugünkü ifadesiyle “Ulus” gazetesi yayın hayatına sokulmuş, Mehmet Akif ve Eşref Edip tarafından “Sebilürreşad” dergisi çıkarılmıştır.
Anadolu basını Kurtuluş Savaşı’nı desteklerken İstanbul gazeteleri mandacılığı savunuyordu. Bugün de Anadolu gazeteleri milletin ve devletin yanında onur mücadelesi veriyor.

Basın tarihinde Gebze ve Kocaeli’ne baktığımızda, Atatürk Cumhuriyet’in ilanından 9 ay önce 16 Ocak 1923’te ilk basın toplantısını İzmit’te düzenleyerek Cumhuriyet’in ilanı ile ilgili önemli bilgiler vermiştir. Bir anlamda bu basın toplantısıyla Cumhuriyet’in temelleri Kocaeli’nde atılmıştır.
Basın tarihimizde Gebze’nin ayrı bir yeri vardır. Gebze’de ilk gazete 1953 yılında “Gebze’nin Sesi” adıyla Emin Polat tarafından çıkartılmıştır. Hayri Macar’dan Ragıp Demirkol’a, Şükrü Bülbül’den Ramazan Arslan’a birçok gazeteci Gebze’de hoş sadalar bırakarak gelip geçmiştir.
Önemli olan hoş sadalar bırakmaktır. Genç gazeteci arkadaşlarıma tavsiyem; eforlarını birbirlerine harcamak yerine basın mesleğinin vefasız olmadığını göstermeleri ve basın tarihi ile ilgili araştırma yapmalarıdır. Biz kendi mesleğimize ve kendimize büyük vefasızlık yapıyoruz. Vefasızlık yapanlar, vefasızlığa uğrayacaktır.

16 Ocak, Kocaeli basın tarihi için çok önemlidir. 16 Ocak 1923 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu ile ilgili ilk basın toplantısını İzmit’te düzenledi.
30 yıldır Gebze’de gazetecilik yapıyoruz. Kocaeli’nin tarihine ışık tutan ilk belgesel TV programını 1999 yılında biz hazırlayarak 16 Ocak Basın Onur Günü’ne ayrı bir önem verdik.
Kocaeli belgeselini birçok TV kanalında yayınlatarak Kocaeli’ye ve tarihimize karşı vefa borcumuzu ödemeye çalıştık. Keşke bizim gibi daha birçok kurum ve kuruluş belgeseller hazırlayarak TV kanallarına dağıtsaydı.
Basın yayın hayatında 45 yılı geride bırakan, 80’e yakın ülkeyi gezerek Devr-i Âlem Belgesel Programları hazırlayan, gök kubbede hoş seda bırakmaya çalışan, tarihimize, kültürümüze ve değerlerimize vefa borcunu ödemeye çalışan bir gazeteci olarak görevimi yapmanın huzuru içindeyim.

SAKARYA ZAFERİ İLE İLGİLİ BELGESELLERİMİZ
https://www.youtube.com/playlist?list=PLVpLtuUKuBQBRlDVUBGvR08ZY6tCQCGqf

Yıllar önce, 12 Eylül 2018’de Sakarya Zaferi ile ilgili çektiğimiz https://www.youtube.com/watch?v=i-0MeZbQnGM belgeselin galası ile ilgili Anadolu Ajansı’nın yayınladığı haber:

ANKARA (AA) – Avrasya Gazete ve Televizyon Yayıncıları Derneğinin İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı desteğiyle hazırladığı “Gordion’un Düğümü – Sakarya Meydan Muharebesi” belgeselinin ikinci galası, Ankara’nın Polatlı ilçesinde yapıldı.

Polatlı Belediyesi 13 Eylül Kültür Merkezi’nde gerçekleştirilen galaya, Avrasya Gazete ve Televizyon Yayıncıları Derneği Genel Başkanı İsmail Kahraman, Sakarya Meydan Muharebesi Tarihi Milli Park Müdürü Ömer Aygül, Polatlı Belediye Başkanı Mürsel Yıldızkaya ile çeşitli sivil toplum kuruluşu temsilcileri ve davetliler katıldı.

Avrasya Gazete ve Televizyon Yayıncıları Derneği Genel Başkanı Kahraman, 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi ile başlayan Türk ilerlemesinin 1683 yılına kadar devam ettiğini, bu tarihten sonra başlayan geri çekilmenin Sakarya Meydan Muharebesi ile son bulduğunu söyledi.

Anadolu’nun 3 bin yıllık tarihinin 28 dakikalık belgeselle gündeme getirildiğini ifade eden Kahraman, “Sakarya Meydan Muharebesi 22 gün 22 gece süren, tarihin en uzun meydan muharebesine sahne olmuş. Burası Polatlı, Haymana, Ankara, Anadolu’muz. Mustafa Kemal Paşa’ya gazilik unvanı verilmiş, İstiklal Marşı’mızın yazılmasına vesile olmuş ve tarihin dönüm noktası olmuştur.” dedi.

Polatlı Belediye Başkanı Yıldızkaya, ilçelerinin iki önemli tarihi değerinin Sakarya Meydan Muharebesi ve Gordion olduğunu, kurdukları Tarihi Alanlar Tanıtım Merkezi ile önemli tanıtım çalışmaları gerçekleştirdiklerini belirtti.

Yıldızkaya, “Sakarya Zaferi Türkiye açısından bir kırılma noktasıdır. Polatlı aşılsaydı, Polatlı geçilseydi belki bugün devletimiz olmayacaktı. Bu bile Sakarya Savaşı’nın ne kadar önemli olduğunu gösteren bir örnektir.” diye konuştu.