Yıllardan beri Kafkas Cephesi Harşit Savunması ile ilgili araştırma yapıyorum. Sarıkamış’tan Kop dağına, Kop Dağı’ndan Harşit Vadisi’ne Kafkas Cephesinin mücadele alanlarını adım adım gezerek belgeselleştirdik. Halen araştırma ve çalışmalarımız devam ediyor. yüzbinlerce kişinin katıldığı Yenikapı Giresun tanıtım günlerinde Harşit Savunması ile ilgili hazırladığımız Belgesel yayınlandı. Belgeseli izleyenler takdir ve teşekkürlerini bildirdiler.
Bir Çanakkale bir Harşit geçilmedi sözü boşuna söylenmedi. Harşit savunmasını Türkiye kamuoyu gündemine getirmemiz gerekiyor. Bu konuda birçok kurum ve kuruluşumuz ciddi çalışmalar yapmakta Bunlardan birisini de Giresun valiliği gerçekleştirdi. Her yönüyle Harşit sempozyumuyla yüzüncü yılında çok büyük bir etkinliğe sahiplik yaptı. Böyle bir kültür etkinliğini organize eden ve Sempozyumu düzenleyene Giresun valisi Hasan Karahan’a teşekkür ediyor. Sempozyumla ilgili sunulacak tebliğleri sizlerle paylaşıyorum. Ayrıca Harşit savunmasının yüzüncü yılı ile ilgili hazırladığımız Şabankale şehitleri belgeselinin sempozyumda gösterilecek, videosunu youtubedan izleyebilirsiniz.
KARADENİZ'İN ÇANAKKALESİ, HARŞİT SAVUNMASI
Tarih tarihin yaşandığı yerde araştırıp yazılmalı. Tarih bilincine sahip olmak her şeye sahip olmaktır düşüncesinden hareket ederek tarih belgeselciliği yapıyoruz. Doğu Karadeniz gezimizin bugün önemli bir noktasındayız. Bir gazeteci arkadaşımın ifadesi ile I. Cihan Harbi’nde “Bir Çanakkale geçilemedi bir de Harşit geçilemedi. Ruslar I. Cihan Harbinde 18 ay mücadele ettiği Harşit’i geçemediler. Harşit geçilseydi İngilizlerden önce Ruslar Osmanlının başkenti İstanbul işgal edecekti. Harşit bu kadar önemli. Ancak bugüne kadar duyurulamadı. Doğu Karadeniz’deki gezimizin son durağı Kafkas Cephesinin son savunma hattının gerçekleştiği Harşit bölgesindeyiz. Tirebolu kaymakamı değerli dost tarihçi ve fikir adamı Sayın Ömer Lütfi Yaran Bey’in daveti üzerine; tarihçi yazar İsmail Hacı Fettahoğlu, eğitimci yazar Fahri Şirin beyle birlikte ve Tirebolu Müftüsü Bedir Aydın beyle birlikte Harşit Savunma hattını araştırmak üzere Tirebolu’dan yola çıktık.
Tirebolu’dan Kop Dağına kadar olan savunma hattında birçok isimsiz ve mezarsız şehidimiz var. Dağlar siperlerle dolu mevziler istihkamlar top bataryaları adeta Kafkas cephesinin ıslak imzası gibi duruyor. Harşit Vadisindeki Debraba Kalesi Çepni Türklerinin 1352 yılında fethederek bölgede Bayramlı Beyliği ve Hacı Emiroğulları Beyliğini kurdukları yerler. Debrama Kalesi bir abide gibi Oğuz Türklerinin Çepni boyunun tarihini yansıtıyor.
Kalenin girişindeki tarihi mezarlıkta bulunan Çepni Türkleri Beyi Fetih Ahmet Bey’in mezarı ziyaret ederek fatiha okuyoruz.
Harşit vadisindeki tarihi yerler, Güce Harşit arasındaki Şaban Kale Eymür Köyü, Olucak, Yaşmaklı Ağaçbaşı, Güvende Kabaktepe yaylalarındaki şehitlikler ve siperlerin belgesel görüntülerini çekerek tarihe not düşüp zaman noterlik yaptık.
Bölgeyle ilgili sayıları az da olsa değerli tarihçilerimizin olmasından mutluluk duyduk. Gümüşhane’den tarihçi yazar Günğör Üçüncüoğlu ve Güce’deh değerli araştırmacı yazar Ahmet Kufacı’nın araştırmalarından yararlanarak belgesel çekimlerimizi sürdürdük. Ahmet Bey’in bize gönderdiği bir yazısını özetle sizlerle paylaşmak istiyorum.
DAĞLARI BEKLEYEN ŞEHİTLER
Giresun ilimizin Güce ilçesi küçük sakin ve sessiz ama orada Şaban Kalesi´nde bir tarih örtülü, yüz yıl öncesindeki ayak izleri, top sesleri, düşmana haykıran askerler, toprağa düşen şehitler. Bulunmalarını, Kur´an Ayetleri ve ezanlarla anılmalarını bekliyorlar. Ben de bu örtülü tarihi ortaya çıkarmayı ve duyurmayı kutsal bir görev sayarak araştırmalara başladım. Şabankale ve karşısında Toprakkale ikisi hilal şeklinde göğe doğru yükseliyor. Araştırmamın bu bölümünde arkadaşlarımla Şabankale ve yaşmaklı Ağaçbaşı yolunda çeşme yıkıntılarını, istihkam kalıntılarını, top yataklarını, devrilmiş, kaymış, çalı çırpı altında kalmış bir dua bekleyen mezarları arıyorum.
Dediler ki Şabankale’den uzaklaşıp Kestane Çeşmesi’ni de geçtikten sonra en az 75 yıl önce var olan Kuşbaşı kahvesi ve hanından ileride iki şehit mezarı var. Yürüdük kalıntısına baktığımız hanı geçtik ve Midil tarlasının ilerisinde derin ormana girdik. Sık ve yoğun ağaçlar güneşi tutmuş, serin sessiz, yalnız yaprak hışırtıları var. İlerledik, bir kuru su yatağının yanında, yolun üstünde iki mezar. Vardık huşu ile baktık kederlendik. İki mezarın arasında yüce bayrağımız dalgalanıyor.
Arkadaşlarım, sağdaki şehit mezarı Tirebolu´nun Ketençukur Köyünden. Şabankale savunmasında yöredeki köylerden de asker toplanmış, bu nedenle yakınları burada şehit düşenleri bilirlermiş. Kabirin kitabesinde şu yazılı: Hasan oğlu Hüseyin Bostan, Doğumu: 1835, Ölümü:1913, ölüm tarihi doğru mu bilinmez. Trabzon´un işgali 19 Nisan 1916 olmasına göre... 1917 yılında Ruslar savaşı durdu, 18 Şubat 1918 tarihinde Şabankalesi’ndeki askerler de çekildi. Şu hale göre şehitlerimiz 99 yıldan beri burada yatıyorlar. Nur içinde yatsınlar...
HARŞİT VADİSİ SEMPOZYUMU
(26-28 EKİM 2016 /ÇARŞAMBA-CUMA)
OTURUMLAR
(Doğankent / 26 Ekim Çarşamba)
Saat: 9.00-9.30
Açılış Konuşmaları:
Haşim Birol TEKİN (Doğankent Belediye Başkanı)
Ekrem YÜCE (DOKAP Bölge İdaresi Başkanı)
Prof. Dr. Cevdet COŞKUN (Giresun Üniversitesi Rektörü)
Hasan KARAHAN (Giresun Valisi)
Saat: 9.30-10.15
Açılış Tebliğleri:
Prof. Dr. Ali ÇELİK
Prof. Dr. Ünsal BEKDEMİR
Saat:10.15-10.30/ KAHVE ARASI
Saat: 10.30-12.00
I.OTURUM/MYO Salonu
Oturum Başkanı: Prof.Dr Süleyman BEYOĞLU
Prof.Dr Feridun EMECEN : “Harşit Vadisinin Yerleşim Tarihi Üzerine Notları”
Yrd. Doç. Dr. Hanefi BOSTAN: “Harşit’in İdari, Sosyal ve İktisadi Yapısı(15.17 yy)”
Yrd. Doç. Dr. Ercüment YILDIRIM: "M.Ö II. Bin Yüzyılda Harşit Vadisi( Azzi- Hayasa)”
Arş. Gör. Okay PEKŞEN: “MÖ 15. Yüzyılın Ortalarından Roma Dönemi'ne Kadar Harşit Vadisi v e Çevresi'nin Siyasal, Ekonomik ve Etnik Yapısı”
Okt. Veysel USTA: “İşgal Filmi Işığında Doğu Karadeniz’de Rus İşgali ve Doğurduğu Sonuçlar”
Saat: 12.00-14.00/YEMEK ARASI
Saat:14.00-15.30
II. OTURUM/ MYO Salonu
Oturum Başkanı: Prof.Dr Feridun EMECEN
Yrd. Doç. Dr. Kemal SAYLAN: “I. Dünya Savaşında Rusların Gümüşhane Harşit Vadisinde Yaptığı Tahribatlar”
Yrd. Doç. Dr Mustafa Edip Çelik: “I. Dünya Savaşı’nda Harşit Savunması (1915-1918)”
Dr. Kur. Alb. Levent ÜNAL: “Birinci Dünya Harbinde Kafkas Cephesinde Karadeniz Sahili ve Çoruh Havzası Muharebeleri”
Dr. Hava Öğr. Alb. F. Rezzan ÜNALP: “Birinci Dünya Savaşında Karadeniz, Ünlü Harşit Savunması ve Rus İşgaline Karşı Yürütülen Mücadelede Önemli Yeri Olan Komutanlar”
Saat:15.30-15.45/ KAHVE ARASI
Saat:15.45-17.00 /III. OTURUM/ MYO Salonu
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Okan YEŞİLOT
Prof. Dr. Prof. Dr. Süleyman BEYOĞLU: “Harşit Müdafaasında Osman Ağa ve Ailesine Dair Bazı Bilgiler”
Yrd. Doç. Dr. Hayrettin KARADENİZ: “Harşit Savunması ve Cephenin Gerisindeki Halk Tirebolu ve Görele Örneği”
Araştırmacı-Yazar Ayhan YÜKSEL: “Rus İşgal Yılları ve Harşit Müdafaası Şehitleri”
Öğrt.Gör.Mehmet Akif KARA:”Harşit Vadisinde Toplumsal Dayanışma ve İmece:Sıraya girmek
(GRÜ Güre Yerleşkesi/ 27 Ekim Perşembe)
Saat:9.00-10. 30
I. OTURUM/ SALON-A (Ömer Halisdemir Salonu)
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Bilgehan Atsız GÖKDAĞ
Doç. Dr. İsmail Kıvrım : “Nüfus Defterlerine Göre Kürtün’ün Nüfus Yapısı”
Doç. Dr. Sezai BALCI: “Harşit Nahiyesi’nin Nüfus Yapısı”
Yrd. Doç. Dr. Ahmet DAĞLI / Emrah KÖSE “Kale-i Bedrama Halkının Sözel Hafızasında Rus İşgalinin İzleri”
Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÖZMENLİ/ Emrah AKAR: “Trabzon Vilayeti Salnamelerine Göre Tirebolu Liman Ticareti ve Değerlendirilmesi
Saat:9.00-10. 30
I. OTURUM/ SALON-B (Sosyal Tesisler Konferans Salonu)
Oturum Başkanı: Prof. Dr.Mehmet OKUR
Yrd. Doç. Dr. Mustafa BAKIRCI: “Çepnilerin Dini Mensubiyeti Bağlamında Harşit Vadisinde Alevi Varlığının Geçmişine Ve Günümüze Dair Tartışmalar”
Yrd. Doç. Dr. Nazım KURUCA: ”Harşit Vadisinde Kolonizasyonu Sağlayan Derviş Anlayışı”
Yrd. Doç. Dr. Gürkan Fırat SAYLAN / Murat ANDİÇ: “Gümüşhane’den Yetişen Bir Değer: Sabri Özcan SAN”
Araştırmacı-Yazar Mehmet FATSA: “Harşit Vadisinin İslamlaşma Sürecinde Dini Unsurlar”
Saat:10.30-10.45/ KAHVE ARASI
Saat: 10.45-12.00
II. OTURUM/ SALON-A (Ömer Halisdemir Salonu)
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Ünsal BEKDEMİR
Prof. Dr. Bilgehan Atsız GÖKDAĞ: “Giresun - Harşit Yöresi Söz Varlığında Doğum, Evlenme ve Ölüm Adetleriyle İlgili İfadeler“
Doç. Dr. Feridun TEKİN - Samet CANTÜRK: “Harşit (Doğankent) ve Yöresi Ağızları (Ses-Şekil Bilgisi) Üzerine Bir Araştırma”
Yrd. Doç. Dr. Ülkü Kara DÜZGÜN / Öğr. Gör. Şenol Sancak: “Harşit Vadisindeki Yer Adları”
OKT. Serdar BULUT: “Harşit Vadisi (Doğankent) ve Yöresi Ağızlarında Fındıkla İlgili Folklorik Özellikler”
II. OTURUM/ SALON-B (Sosyal Tesisler Konferans Salonu)
Oturum Başkanı: Prof. Dr. MUSTAFA ORAL
Prof. Dr. Ramazan SEVER- Prof. Dr. Ünsal BEKDEMİR: “Harşit (Doğankent) Çayı Vadisindeki Hidroelektrik Santraller(HES) ve Çevresel Etkileri”
Yrd. Doç. Dr. Gazanfer İLTAR: “Eski Gümüşhane Kiliseleri Restorasyon Projelerinin Değerlendirilmesi”
Öğrt. Gör. Ahmet Mustafa ÖZTÜRK-Öğrt. Gör. Erhan İŞLER, İbrahim KURT: “Harşit Vadisinde Yer Alan Geleneksel Yapılarda Ahşap Kullanımı”
Öğrt. Gör. Mevlüt KAYA: “Harşit’in Bağrındaki Ateş: Tirebolu Yangınları”
Saat: 12.00-14.00/YEMEK ARASI
Saat: 14.00-15.30
III. OTURUM/ SALON-A (Ömer Halisdemir Salonu)
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Ramazan SEVER
Prof. Dr. Mehmet OKUR: “I. Dünya Savaşında Osmanlı Ordusu’nun Doğu Karadeniz’deki Lojistik Durumu”
Doç. Dr. Betül KARAGÖZ YERDELEN: “Harşit Savunması’nın Siyasi Önemi”
Yrd. Doç. Dr. Can EKİZ: “Rus Yayılma Politikası ve Harşit’e Uzanan 1916 Rus İşgali”
Yrd. Doç. Dr. Ahmet DAĞLI-Meryem ÜÇÜNCÜ: “Cizere Vadisi Örnekleminde Rum Ve Ermeni Olayları, Bu Olayların Yöre Halkının Bilinçaltına Yansımaları”
Seyit GÜVENDİ: “Hatıralarda Harşit Savunması”
III. OTURUM/ SALON-B (Sosyal Tesisler Konferans Salonu)
Oturum Başkanı: Doç. Dr. Feridun TEKİN
Doç. Dr. Nazım ELMAS: “Nar Ağacı Romanında Harşit Vadisi”
Yrd. Doç. Dr Mehmet Akif KORKMAZ: “Sefer ve Seferberlik Türküleri”
Öğrt. Gör. Çağatay KARADENİZ: “Karadeniz’de Anaerkillik İzlerinin Araştırılması Üzerine Bir Çalışma: Örenkaya Örneği”
Prof. Dr. Ünsal BEKDEMİR-Doğuş Doğanay ÇELEBİOĞLU: “Harşit Havzası Bibliyografyası”
Prof. Dr. Ahmet TAŞĞIN: “Harşit Vadisi Horasan Erenlerinde Marifet”
Saat:15.30-15.45/ KAHVE ARASI
Saat: 15.45-17.00
DEĞERLENDİRME OTURUMU VE KAPANIŞ
SALON-A (Ömer Halisdemir Salonu)
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Mustafa ORAL
Prof. Dr. Ali ÇELİK
Prof. Dr. Okan YEŞİLOT
Prof. Dr. Bilgehan Atsız GÖKDAĞ
Doç. Dr. Mucize ÜNLÜ