Mustafa Paşa Külliyesi’ne Çıkalım

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

11 Nisan 2019, 10:13

Gebze-Darıca Metrosu’nda çalışmalar Gebze Kent Meydanı ve Cumhuriyet Meydanı’nda ilerlerken, Gebze’nin tarihi değeri Çoban Mustafa paşa Cami’nin risk arz ettiği konuyla ilgili başta Kocaeli Valisi sayın Hüseyin Aksoy ile Metro’da büyük emeği olan yeni Büyükşehir Belediye Başkanı Doç.Dr.Tahir Büyükakın’ın harekete geçerek bu konuda çalışmaları yakından takip etmesi kamuoyuna açıklama yapması isteniyor. Daha önce buraya yapılan otopark nedeniyle Mustafa Paşa, bir hayli zarar görmüştü. Şimdi de Metro inşaatı nedeniyle risk yaşandığı ifade ediliyor. Bu nedenle Vali Hüseyin Aksoy ve Başkan Tahir Büyükakın’ı tarihi göreve davet ediyoruz.

ÇOBAN MUSTAFA PAŞA KÜLLİYESİNİ KORUYUP SAHİP ÇIKALIM

Gebze’de yapım çalışmaları süren Metro’nun, kentin tarihi değeri Çoban Mustafa Paşa Cami için büyük tehlike arz ettiği görüldü. Gebze-Darıca Metrosu için yüklenici firma, Gebze kent Meydanı’nda çalışmalarını tüm hızıyla sürdürüyor. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından yaptırılan proje için, geçtiğimiz günlerde Gebze Kent Meydanı’nda bir de tanıtım ofisi oluşturulmuştu. Kent Meydanı ve Cumhuriyet Meydanı’nda devam eden kazı çalışmaları, tarihi Mustafa Paşa Cami’nin temeli için tehlike arz etmeye başladı.

BAŞKAN BÜYÜKAKIN’A TARİHİ ÇAĞRI

Gebze’den yaklaşık 600 yıllık tarihine şahitlik eden ve adını Osmanlı Sadrazamlarından Çoban Mustafa Paşa’dan alan tarihi caminin temeline doğru ilerleyen çalışmalar nedeniyle tarihi yapı risk altında. Yer altında devam eden çalışmaların Mustafa Paşa’nın temeline yakınlaştığı öğrenilirken, bu konuda vatandaşlar uyarılarda bulundu. Kocaeli Bali’si sayın Hüseyin Aksoy ile Yeni Kocaeli Büyükşehir Belediye başkanı Doç.Dr. Tahir Büyükakın’a çağrıda bulunan vatandaşlar, çalışmaların daha titiz bir şekilde yapılmasını istediler. Metro projesine büyük emeği olan ve genel Sekreterliği döneminde çalışmalara başlayan Büyükakın, her adımı yakından takip ederken, yüklenici firmayla görüşerek tarihi Cami için bir an evvel harekete geçmeli.

GÖZ BEBEĞİMİZ MUSTAFA PAŞA CAMİ

Çoban Mustafa Paşa Cami, 550 yıllık geçmişiyle, Gebze’nin tarihine ışık tutmanın yanı sıra sadece Türkiye’nin değil, Balkanların bile en önemli eseri. Bizim bu eseri göz bebeğimiz gibi koruyup, sahip çıkmamız gerekiyor. Biz Gazetecilik görevimizi yerine getirerek, şimdiden uyarıyoruz. Çünkü başka bir Mustafa Paşa camimiz yok. Sadece Metro da değil, Mustafa Paşa’nın etrafının binalarla dolması, Kent Meydanı’nın Cami’nin siluetini bozması da ayrı bir sıkıntı. Bununla birlikte Cami içerisinde yer alan lavabolar da camiye yakışmıyor. Bunun içinde yetkililer harekete geçmeli, Gölcüönü

Meydanı’nda yapılacak düzenlemeyle daha iyi şartlar sağlanabilmeli. Sadece Vali Aksoy ve Başkan Büyükakın değil, aynı zamanda Herekeli hemşerimiz olan Kültür Bakan Yardımcısı Haluk Dursun’u da göreve çağırıyoruz. Sayın Dursun, Mustafa Paşa Cami için harekete geçmeli, Mimar Sinan’ın bu önemli eserine sahip çıkmalıdır.

Çoban Mustafa Paşa Külliyesi’nin Kocaeli Gebze Tarihi İçin Önemi, iki yıl önce uluslararası sempozyumda bildiri konusu olmuştu. Biz de burada ki bildirimizde şu ifadelere yer vermiştik:

GEBZENİN BUGÜNLERE GELMESİNDE ÇOBAN MUSTAFA PAŞA’NIN ÖNEMİ

Çoban Mustafa Paşa, Fatih tarafından Osmanlı Enderun mekteplerine alınmış ve devlete kazandırılmış çok önemli bir devle adamı. Fatih’ten sonra 31 yıl hükümdarlık yapan 2. Beyazıt döneminde birçok devlet hizmetinde bulunmuş Yavuz Sultan Selim döneminde Bakanlık yapmış, Yavuz’un kızı ile evlenerek saraya damat olmuş, Kanuni Döneminden Başbakan yardımcısı orduların başkomutana unvanına sahip olmuş, 4 Padişah döneminde yaşayıp 75 yıla yakın ömrüne devlet hizmetinde geçirmiş, kurduğu vakıflar ile sadece Gebze bölgesinde değil, Türkiye’nin bir çok yerinde ve ayrıca Bulgaristan, Makedonya, Romanya, Macaristan, Bosna, Arnavutluk. Rodos, Mısır ve Hicaz coğrafyasında yaptığı vakıf eserleri ile bugün bile hizmetlerine devam eden malını mülkünü vakıf kurarak insanlığa hizmete adayan örnek bir devlet adamıdır.

ÇOBAN MUSTAFAPAŞA KÜLLEYESİNİ GEZDİNİZ Mİ ?

Gebze'nin kalbi Çoban Mustafa Paşa Külliyesi'nde atar. Külliye, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman'ın vezirlerinden Çoban Mustafa Paşa'nın emriyle 16. yüzyılda Mimar Sinan'a yaptırılmış. Türk süsleme sanatının tüm özelliklerine sahip bu tarihi şehir minyatürü , camii , medrese, kervansaray, paşa odaları, hankah, bimarhane, han, hamam, imarethane, kütüphane, su kuyusu, şadırvan ve türbe gibi her biri eşsiz yapılar topluluğundan oluşmakta. Külliyenin Güney kapısı üzerinde Kanuni Sultan Süleyman'ın tuğrası göze çarpıyor.

Türbe, camiin kıble tarafında, külliyenin diğer yapılarından bir bahçe duvarı ile ayrılan hazire avlusundadır. Çoban Mustafa Paşa 1529 yılında vefat edince Gebze 'de yaptırdığı külliyenin içinde yer alan bu türbeye defnedilmiş. Çoban Mustafa Paşa Mısır ve Rodos'ta valilik yapmış, İstanbul ve Bulgaristan'ın birer semtine adını bırakmış. Çaldıran seferi dönüşü vezirliğe yükseltilmiş. Yavuz Sultan selim'in kızı Hafiza sultan ile evlenen Çoban Mustafa Paşa , Kanuni'ye de vezirlik yapmıştır. Rumeli Beylerbeyliği'de yapan Çoban Mustafapaşa Onlarca vakıf eseri yaptırarak insanların hizmetine tahsis etmesi ile ünlü. hakkında bir çok hikaye ve efsaneler anlatılan örnek bir devlet adamı olarak tanınıyor.. Türbe dış görünümüyle Klasik Osmanlı türbelerinin güzel bir örneğidir. Sekizgen planlı, giriş kısmı tamamıyla mermerlerle kaplı.

Külliye'nin avlusuna batıda, kuzeyde ve güneyde olmak üzere üç kapıdan giriliyor. Külliye'nin batı tarafındaki giriş kapısının üstüne inşa edilmiş kütüphane, araştırmacılar için çok önemli bir yapıydı.

Kütüphanenin sol tarafında Paşa odaları, sağ tarafında da imarethane bulunuyor. Paşa odaları yüksek rütbeli kişilerin misafir edildiği bölüm. İmarethane külliyenin mutfağı ve yemekhanesidir.

Kuzey kapıdan girince Kervansaray karşımıza çıkıyor. Kervansaray sağda ve solda olmak üzere iki bölümden oluşuyor, Kervansaraya Deve doğum hanlarıda deniliyor. Tekke bir diğer adıyla hankah, Kervansarayın hizasında külliyenin kuzeydoğu köşesinde revaklı bir avlu etrafında U planlı bir yapı ,Hankah 12 derviş odası var ve semahaneden oluşmakta..

Medrese Hankah'ın hemen karşısında bulunan Külliyenin güney kapısının sağında yer alıyor. Zembilli Ali Efendi'nin ders verdiği bu medreseden bir çok ilim adamı yetişmiş. Duvarla çevrili bir Bahçesi bulunan medreseye külliyenin dışından bir kapıdan giriliyor. Medrese üç tarafı revaklarla çevrili avlu etrafında 17 odadan oluşuyor. Bir de mescidi olan medrese Osmanlı döneminde yüksek öğrenim yaptırılan bir okul düzeyindeymiş.

GEBZE’NİN KENTLEŞME SÜRECİNDE ÇOBAN MUSTAFA PAŞA’NIN ÖNEMİ

Gebze Bölgesi’nin tarih, kültür ve turizm değerleri içerisinde çok önemli yere sahip Çoban Mustafa Paşa Külliyesi’nin çok önemli yeri vardır . Çoban Mustafa Paşa’nın yüzlerce yıl önce kurduğu ve içerisinde birbirinden kıymetli çok değerli yazma eserlerinin de olduğu Gebze Çoban Mustafa Paşa Kütüphanesi 1940’lı yıllarda yağmalanmış, vakfettiği arazileri, dükkânlar, han ve hamam ise kişilerin mülkiyetine geçmiş.

Çoban Mustafa Paşa Gebze’nin kentleşmesinde çok önemli yere sahip. Çoban Mustafa Paşa Külliyesi Gebze şehrinin kurulmasının temel taşı olmuş, 500 yıldan beri Gebze Bölgesi Mustafa Paşa Külliyesi etrafında büyüyerek genişlemiş. Mustafa Paşa Külliyesi, Külliye mimarisi içerisinde her bakımdan önemli özelliklere sahip Muhteşem bir eserdir.