TÜRK DÜNYASI’NIN KÜLTÜR MARKASI TÜRK DÜNYASI BELGESEL FİLM FESTİVALİ 10 YAŞINDA

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

24 Ekim 2025, 10:32

Türk Dünyası Sinemacılar Forumu ve Belgesel Film Festivali’ne katılmak için Ankara’ya geldim.

Kurucuları arasında yer aldığım ve halen genel başkan vekili olarak görev yaptığım Türk Dünyası Gazeteciler Federasyonu tarafından 10 yıldır düzenlenen Belgesel Film Festivali yarışma ve ödül töreni, 24 ve 25 Ekim tarihlerinde Ankara’da düzenleniyor.
Belgesel tadında Türk dünyasına selam olsun.
https://www.youtube.com/watch?v=HQAX2Zl77Ak

FESTİVALİN 10 YILLIK CANLI ŞAHİDİ OLMAK

https://www.gebzegazetesi.com/gundem/turk-dunyasi-belgesel-film-festivali-10-yasinda-h62566.html

Türk Dünyası Belgesel Film Festivali 10 yaşına girdi. 10 yıl önce festivalin İstanbul’da düzenlendiği günleri dün gibi hatırlıyorum. İlk dönem jüri üyesi de olduğum Türk Dünyası Belgesel Film Festivali ile ilgili etkinlikler muhteşemdi.

Türk Dünyası Gazeteciler Federasyonu tarafından düzenlenen ve Türk dünyasında belgesel sinemanın gelişimine öncülük eden Türk Dünyası Belgesel Film Festivali, bu yıl 10. kez Ankara’da düzenleniyor. Türk Dünyası Gazeteciler Federasyonu öncülüğünde, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü ile Türk Dünyası Belediyeler Birliği’nin destekleriyle düzenlenen 10. Türk Dünyası Belgesel Film Festivali bu yıl Ankara’da gerçekleştiriliyor. Festivalin 10. yılı özel olarak belgeselci, araştırmacı gazeteci İsmail Kahraman tarafından belgesel hâline getirildi.
İzlemek için: https://www.youtube.com/watch?v=HQAX2Zl77Ak

Festivale TÜRKSOY, TİKA, YTB gibi kurumların yanı sıra üniversiteler, meslek örgütleri, sivil toplum kuruluşları ve medya üst çatı kuruluşları da proje ortağı olarak katkı sağlıyor. Festival kapsamında finalist filmler, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Ankara Bilim Üniversitesi ve Ankara Kent Konseyi salonlarında sinemaseverlerle buluşacak. Gala ve ödül töreni, 24 Ekim 2025 Cuma günü saat 19.00’da Ankara Kent Konseyi’nde yapılacak.

Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Azerbaycan, Moğolistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Türkiye ve özerk Türk cumhuriyetlerinden finalist filmler arasından yılın en iyi belgeselleri seçilerek ödüller sahiplerini bulacak. Türk Dünyası Gazeteciler Federasyonu Genel Başkanı Menderes Demir, festivalin ulaştığı noktadan duyduğu memnuniyeti dile getirerek şu ifadeleri kullandı:

Festivalin onur konukları arasında Türk Dünyası Sinemacılar Birlik Başkanları da yer alıyor.
Alanında on yıldır aralıksız olarak düzenlenen festival, Türk dünyasında belgesel sinemanın gelişimine öncülük eden tek etkinlik olma özelliğini sürdürüyor.

TÜRK DÜNYASI SİNEMACILAR FORUMU 2. TOPLANTISI ANKARA’DA

Türk Dünyası Sinemacıları Ankara’da buluştu. Türk Dünyası Gazeteciler Federasyonu öncülüğünde, meslek örgütlerinin katkıları ve İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü desteğiyle düzenlenen “Türk Dünyası Sinemacılar Forumu ve Ödüllü Belgesel Film Gösterimi” Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde gerçekleştirildi.

Programa; İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Daire Başkanı Mehmet Fatih Günay, Türk Dünyası Gazeteciler Federasyonu Başkanı Menderes Demir, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ayşe Elif Kaya, Sinema Oyuncuları Meslek Birliği Başkanı, Türk Dünyası Sinemacılar Birliği Kurucu Mütevelli Heyeti Başkanı Renan Bilek, Türk Dünyası Sinemacılar Birlik Başkanları ve çeşitli Türk Cumhuriyetlerinden sinemacılar katıldı.

Türk Dünyası Gazeteciler Federasyonu Genel Başkanı
Menderes Demir: Türk Dünyası Sinemacılar Birliği kuruluyor

Türk Dünyası Gazeteciler Federasyonu Başkanı Menderes Demir, Türk dünyasının farklı bölgelerinden gelen sinemacılarla yeni bir birlik oluşturma sürecinde olduklarını belirterek şunları söyledi:

Demir, federasyon olarak 10 yıldır Türk dünyasında kültür, sanat, iletişim ve gazetecilik alanlarında projeler yürüttüklerini, genç sinemacılara özel önem verdiklerini vurguladı.

Prof. Dr. Ayşe Elif Kaya

Prof. Dr. Ayşe Elif Kaya: “Festival kültür köprüleri kuruyor

Hacı Bayram Veli Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ayşe Elif Kaya, etkinliğin sadece bir sinema programı değil, aynı zamanda kültürler arası bir köprü olduğunu ifade etti:

Kaya, farklı kategorilerde düzenlenen belgesel yarışmalarının genç sinemacılara ilham kaynağı olduğunu belirterek destek veren tüm kurumlara teşekkür etti.

Mehmet Fatih Günay

Mehmet Fatih Günay: Dilde, fikirde, işte birlik

İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Daire Başkanı Mehmet Fatih Günay, sinemanın toplumlar arasında güçlü bir iletişim aracı olduğuna dikkat çekti:

Renan Bilek

Renan Bilek: Türk dünyasının hikâyeleri sinemayla birleşmeli

Sinema Oyuncuları Meslek Birliği Başkanı ve Türk Dünyası Sinemacılar Birliği Kurucu Mütevelli Heyeti Başkanı Renan Bilek, sinemanın yaratıcı endüstriler içindeki önemine değindi:

Etkinlik Kazakistan’da devam edecek
Forumun ikinci bölümü Ankara Kent Konseyi’nde yapılacak. Ardından heyet, 3–7 Kasım tarihleri arasında Kazakistan’ın Almatı ve Türkistan şehirlerinde bir dizi program gerçekleştirecek.

Türk Dünyası Gazeteciler Federasyonu Genel Başkan Yardımcısı İsmail Kahraman

https://www.gebzegazetesi.com/genel/turk-dunyasi-sinemacilar-formunda-turk-sinema-tarihi-uzerine-konusma-yaptim-h62235.html

Türk Dünyası Gazeteciler Federasyonu (TDGF) ev sahipliğinde, 23 ve 24 Eylül 2025 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenen Türk Dünyası Sinemacılar Forumu büyük ilgi gördü. Gazetemizin kurucusu ve TGRT Belgesel TV Devri Alem Belgesel Yönetmeni İsmail Kahraman, TDGF Genel Başkan Yardımcısı sıfatıyla forumda bir konuşma yaptı.

Türk Sinemasının Başlangıcı ve Belgeselciliğin Rolü

İsmail Kahraman, konuşmasında Türk sinema tarihinin belgesel film çekimiyle başladığını vurguladı. Osmanlı'da ilk film gösterimlerinin II. Abdülhamit döneminde, 1895 yılında başladığını belirten Kahraman, çekilen ilk filmin ise 1914’te Rusların İstanbul Yeşilköy’de yaptığı zafer anıtının yıkılmasının belgeseli olduğunu açıkladı. Bu filmin, ne yazık ki, Avusturya film ekibinin eğitimiyle bir Türk tarafından çekilmiş olmasına rağmen bugün kayıp olmasının acı bir durum olduğunu dile getirdi.
Konuşmasında, Sinema Genel Müdürlüğümüzün kuruluş tarihinin de Enver Paşa’nın emriyle 1915’te kurulan Ordu Sinema Dairesi’ne dayandığını belirten Kahraman, bu tarihsel gerçeklere dikkat çekerek Türk Sinema Tarihi Araştırma Merkezi kurulması gerektiğini savundu. Ayrıca, Belgeselcilik Fakültesi veya Belgeselcilik Meslek Yüksekokulu’nun vakit geçirilmeden kurulması gerekliliğini de ifade etti.

Canlı Yayınlanan Konuşmalar ve Forumun Kapsamı

İsmail Kahraman’ın İstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü’nde düzenlenen forumun 1. oturumunda yaptığı “Türk Sinema Tarihinde Belgeselciliğin Rolü ve Türk Dünyası Belgesel Film Festivali’nin Önemi” başlıklı sunum, Devri Alem TV ve Gebze Gazetesi’nde canlı yayınlandı. TDGF Genel Başkanı Menderes Demir’in açılış konuşması da aynı platformlarda canlı olarak yayımlandı. Forum, Yakutya’dan Afganistan’a, Türkistan’dan Avrupa’ya uzanan geniş bir coğrafyadan sinemacıları, akademisyenleri ve kültür temsilcilerini bir araya getirdi. Katılımcılar, sinemanın ortak değerleri gelecek kuşaklara taşıma ve kültürel bağları güçlendirme misyonunu üstlenmesi gerektiğini vurguladı. TDGF Genel Başkanı Menderes Demir ve ekibinin on yılı aşkın süredir bu etkinlikleri kesintisiz sürdürmesi, kültürel projelerdeki istikrarın sembolü olarak öne çıktı.

Osmanlı'dan Günümüze Türk Sinema Tarihi

Türk sinemasının başlangıcı 1896–1897 yıllarında İstanbul'da gösterilen yabancı filmlere dayanır. Yerli sinema ise 1914 yılında Fuat Uzkınay tarafından çekilen Ayastefanos’taki Rus Abidesi’nin Yıkılışı filmiyle başladı.
Kurumsal kimlik: 1915'te Merkez Ordu Sinema Dairesi’nin kurulmasıyla Türk sineması kurumsal bir kimliğe kavuştu.
Özel yapım evleri dönemi (1922–1950): Bu dönemde sinema, daha çok tiyatronun etkisinde kaldı ve 1931'den sonra sesli filmler çekilmeye başlandı. Kemal Film, 1922'de kurulan ilk özel film şirketidir.
Altın Çağ ve artan üretim (1950–1970): 1950’li yıllardan itibaren film üretimi artarak 1960–75 yıllarını Türk sinemasının “Altın Çağı” hâline getirdi. 1963’ten itibaren renkli filmler çekilmeye başlandı ve 1966 yılında Türk sineması 241 filmle dünya üretiminde 4. sırayı aldı.
Kriz ve daralma (1970–1990): 1970’lerde televizyona artan ilgi ve siyasi-ekonomik değişimler sektörü olumsuz etkiledi; sinema salonları kapandı ve kalite düştü. 1980’lerde video piyasasının oluşması, seyirci profilini değiştirdi.
Yeniden yapılanma ve yükseliş (1990 sonrası): 90’lı yıllar krizle başlasa da, genç yönetmen kuşağının ortaya çıkması sektöre yeni bir soluk getirdi. 2000 sonrası dönemde ise filmlerin teknik düzeyi dünya standartlarını yakaladı. 2004 ve 2019’da çıkarılan yasalar ile sinema sektörüne verilen destekler, yerli film sayısını (2002’de 9, 2024’te 223) ve seyirci sayısını (2002’de 2 milyon, 2024’te 18 milyon yerli film) rekor seviyelere taşıdı.

Türk Dünyası Sinema Forumu’nun Detayları

24 Ekim 2025 tarihinde İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nde gerçekleştirilen forum, İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü’nün desteğiyle düzenlendi. Etkinliğe Gagauzya, Azerbaycan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, İran, Bulgaristan, Kazakistan ve Kırgızistan gibi 10 farklı ülkeden sinemacılar katıldı. TDGF Başkanı Menderes Demir, forumun temel amacının Türk topluluklarının sinema aracılığıyla kültürel bağlarını güçlendirmek olduğunu ifade etti.
Forum kapsamında iki panel düzenlendi:
Birinci Oturum: Moderatörlüğünü Doç. Dr. Lokman Zor’un yaptığı oturumda, Renan Bilek, Feza Sınar ve İsmail Kahraman konuşmalar yaptı.
İkinci Oturum: Moderatörlüğünü Doç. Dr. Nazan Kahraman’ın yaptığı oturumda ise Prof. Dr. Fevzi Kasap, Doç. Dr. Burak Türten ve Azerbaycanlı senarist Ameliya Ömerova sunumlarını gerçekleştirdi.
Etkinlik, 10. Türk Dünyası Belgesel Film Festivali ve Yarışması'ndan görüntülerin yer aldığı bir tanıtım filmi ve “Vira” ile “Nowruz” adlı belgesel filmlerin gösterimiyle sona erdi.

Kişisel Anılar ve Değerlendirme

Türk Dünyası Sinemacılar Forumu Değerlendirme Toplantısı’nın yapıldığı Beyoğlu Öğretmenevi’nin terasından çekilen fotoğraflar, Haliç Körfezi’nin manzarası eşliğinde Kasımpaşa Deniz Hastanesi’nde 1982 tarihinde yaşanan askerlik anılarını canlandırdı. Denizci askeri olarak Beykoz Çubuklu Seyir Hidrografi Dairesi’nde görev yaparken geçici görevle Kasımpaşa Deniz Hastanesi’nde bulunan İsmail Kahraman, askerlik anılarının hayatındaki önemini dile getirdi. Bu buluşma, sanatı ortak bir dil olarak kullanarak Türk dünyasının kültürel birliğini ve dayanışmasını pekiştiren güçlü bir mesaj verdi.

Editör: Hüseyin Resul Şimşek