ERZİNCAN VALİSİ İLE BELGESEL TADINDA SÖYLEŞİ VE EVLİYA ÇELEBİ'NİN İZİNDE ERZİNCAN KALELERİ

02 Haziran 2025 Pazartesi 09:29

Kurucu ve Danışma kurulu üyeleri arasında yer aldığım cumhurbaşkanlığın kararnamesi ile kurulan Türk İnternet. Medya birliğinin Azerbaycan konulu toplantısına katılmak üzere 23 ve 26 Mayıs 2025 tarihleri arasında geldiğim Erzincan’da belgesel çekimlerimiz devam ediyor

TGRT belgesel tv de her gün üç kez yayınlanan devri alem belgesel tv programı ve ilim kültür tarih araştırmaları merkezi www.iktav.com araştırmaları merkezi kütüphanesi olarak Erzincan’da Evliya çelebinin izinde araştırmalar yapıp www.devrialem.tv belgesel çekimlerimize Erzincan ve Kemah kaleleri ile Fırat karasu nehri boylarında devam ediyor.

Evliya ÇELEBİNİN çok güzel anlattığı Erzincan kalesi ve 1939 Depreminin yıktığın Eski Erzincan şehri ve tarihi kalede Vakıf medeniyeti eserleri önünden Devri alem belgesel tv programı canlı yayınlarla deprem gerçeğini belgeledik.

Fırat nehri boylarından Kemah. İliç ve Sivas Divriği ilçesine giderek belgesel çekimleri yaptık

ERZİNCAN VALİMİZ DOÇ DR HAMZA AYDOĞDUĞU İLE. ERZİNCANDA VAKIF MEDENİYETİ ÜZERİNE BELGESEL SÖYLEŞİ YAPTIK
TGRT BELGESEL TV DE HER GÜN ÜÇ KEZ YAYINLANAN DEVRİ ALEM BELGESEL TV PROGRAMLARINI İZLEDİĞİNİ SÖYLEYEN SN VALİMİZE TEŞEKKÜR EDER BAŞARILAR DİLERİZ

https://www.facebook.com/share/p/197MLGUA3q/?mibextid=wwXIfr

Biz Sn valimiz ile belgesel söyleşi yaparken sizleri. TIMBİR in Erzincan’daki tarihi toplantısı için özel olarak hazırladığım CAN ERZİNCAN DAN CAN AZERBAYCAN A
Belgesel sunumumuz ile baş başa bırakıyoruz

CAN ERZİNCANDAN. CAN AZERBAYCANA BELGESEL TADINDA SELAM OLSUN

https://www.youtube.com/watch?v=xGaGIZyrIbo

EVLİYA ÇELEBİNİN İZİNDE ERZİNCAN DA 1939 DEPREMİNDE YIKILAN TARİHİ VAKIF ESERLERİNİN BELGESELLERİNİ ÇRKİYORUZ

23 ve 26 Mayıs 2025 tarihleri arasında Erzincan’da Evliya çelebinin izinde belgesel çekimlerimiz devam ediyor. Evliya ÇELEBİNİN çok güzel anlattığı Erzincan kalesi ve 1939 Depreminin yıktığın Eski Erzincan şehrindeki Vakıf eserleri önünden Devri alem belgesel tv programı canlı yayınlarla deprem gerçeğini belgeledik

https://www.facebook.com/share/v/1CSph1VqMz/?mibextid=wwXIfr

Evliya çelebinin Seyahatnâmesi’ndeki Erzincan gidelim bakın ünlü gezginimiz 1640 yılın da Erzincan bölgesine nasıl anlatıyor birlikte okuyalım

https://www.erzincannostalji.com/2016/12/24/evliya-celebinin-seyahatnamesinde-erzincan/

ERZİNCANDA BELGESEL TADINDA TARİHİ HAMAM DAN CANLI YAYIN

https://www.facebook.com/share/v/16RR8Pqtqf/?mibextid=wwXIfr

ERZİNCAN MÜZESİN DEN CANLI YAYIN

Erzincan’da Belgesel çekimlerimizin ana başlıklarını sizlerle paylaşmaya devam ediyoruz Erzincan müzesinde çektiğimiz belgesel görüntüler 1939 Erzincan deprem felaketinin tüm boyutlarını gün yüzüne çıkartıyor

ERZİNCAN KÜLTÜR TURİZM MÜDĞRLÜĞÜ ERZİNCAN MÜZESİNDEN DEVRİ ALEM BELGESEL TV PROGRAMI CANLI YAYINDA

ERZİNCAN KÜLTÜR MÜDÜRLÜĞÜ

https://www.facebook.com/share/v/191mufFfwe/?mibextid=wwXIfr

ERZİNCAN MÜZESİ CANLI YAYINDA

https://www.facebook.com/share/v/1BhrbvTG5X/?mibextid=wwXIfr

VAKIFLAR ERZURUM BÖLGE MÜDÜRÜ MURAT USLU İLE ERZİNCAN DA BELGESEL TADINDA CANLI YAYIN

Vakıflar Erzurum bölge müdürü ile TGRT belgesel tv de her gün üç kez yayınlanan devri alem belgesel tv programı olarak Erzincan da terzi baba türbesinde belgesel söyleşi gerçekleştlrdik

https://www.facebook.com/share/v/14DY1MZYMQA/?mibextid=wwXIfr

EVLİYA ÇELEBİNİN KALEMİNDEN FIRAT NEHRİ BOYLARI KEMAH KALESİNDEN ERZİNCAN KALESİNE DEVRİ ALEM

Evliya Çelebi, Defterdar-zâde Mehmet Paşa ile birlikte Doğu Anadolu Seferine çıktı. İstanbul’a dönüşte yol üzerindeki Tercan Mama Hatun külliyesini inceleme fırsatı buldu. Tercan’dan Kemah’a giden Evliya Çelebi, kısa sürede Kemah Kalesi, Ke-mah’ın Kazaları, Kömür tuzlası, Kemah’ta ticârî ve sınâî faaliyetler ve dokuma tezgâhları hakkında önemli bilgiler vermektedir.

EVLİYA ÇELEBİ KEMAH KALESİ FIRAT NEHRİNİ AMLATIYOR

“… Kemah Kalesi’nin şekilleri: Beşgen şeklinde sağlam taş yapı süslü bir kaledir. Her burç ve kuleleri büyük taşlar ile yalçın kayalar üzerine oturtulmuş bir sağlam, dayanıklı kaledir. Erzurum serhadlerinde benzeri meğer Şebin Karahisarı ola. Benzersiz bir kale demek olmaya, ama Fırat Nehri aşırı biraz havalesi var gibidir. Ama ondan zarar isabet etmez sağlam bir kaledir.

Buradan içeri iki iki kat kapılar daha var, üçü de sanatlı ve sağlam demir kapılardır. İlk baştaki kapının iç yüzünde, sağında ve solunda birer tunç toplar vardır ki ikisi de görülmeye değer toplardır. Her birinde birer eskici girip köşkerlik eylese yerim dar demez. Tâ bu mertebe geniş, büyük ve uzun Süleyman Han toplarıdır. Üç kantar taş gülle atar, boyları yirmi yedişer karış demir küpeli uzun toplardır. Gariplik ondandır ki böyle mefret (iri) topları o yalçın kaya üzerine, öyle çetin mahalle nasıl çıkarıp koydular, acep cerr-i eşkâl (caraskal) sanatı ile çekip öyle yüksek bir yere böyle büyük topları komuşlardır.

Ta içerideki üçüncü kapının kemeri üzerine bir pehivan (savaşçı) gürzü ve bir Hazret-i Ali oku yayı asılmıştır ki büyük alâmettir.

Bu kalenin içinde hepsi toprak örtülü küçük ve büyük 600 güzel evler vardır. Ancak dar mahalde bulunduğundan bağsız, bahçesiz ve susuz evlerdir. Kara Yakuboğlu’nun ve İbrahim Çelebi’nin hanelerinden başka bahçeli ev yoktur.

Ve bu kale içinde bakımsız boş yerler çoktur. Hattâ hali olan yerlerde beş adet buğday anbarları vardır. Selim Han’dan beri ağzına kadar pirinç çeltiği ve darı dolu olarak durur. Sanasın bugün harmandan gelip anbara doldurulmuş hububattır. Kuşatma sırasında onlar ile yiyecek ihtiyaçlarını giderirler.

Bu iç kalede hepsi 11 mihraptır, üçü camidir. Kale kapısından içeri Bey Camii, gayet büyük camidir ve eski tarzdır. Ve bir kârgir minaresi var. Bundan başkası tahta minareler ve minaresiz mescitlerdir.

Bu kale gerçi yalçın kaya üzerine yapılmıştır, ama evleri bir düz geniş ve satıhlı taşlı yerlerdir.

Bu kalenin kuzeyinde Şehitler Kulesi üzerinde küçük ve büyük 32 adet topları vardır. Adı geçen Şehit kapısından aşağı kayadan kesme su yolu ile ta aşağı nehre iner su yolu vardır. Kuşatma sırasında oradan su alınıp su ihtiyaçları karşılanır. Bu aşağıda üç adet su sarnıcı vardır, biri birbirine yakındır. Kayalardan âb-ı hayat sular sızıp, sarnıçlara dolar. Tanrı’nın hikmeti bir âbıhayattır, biri güherçileli sudur ve biri gayet tuzludur.

Bu şehrin suyu ve havasının tatlılığından sevimli gençleri ve güzelleri herkesçe beğenilir. Gerçi Erzurum toprağında Türkistan şehridir, ama garip dostu, dindar, yumuşak huylu adamları vardır.

Ve beğenilerinden, yukarıda yazıldığı üzere çadır bezi, beyaz ve lezzetli tuzu ve katık peyniri dedikleri katmer peyniri, Arap ve Acem’de öyle peynir görülmemiştir. Midilli’nin lor peyniri ve Şam’ın karişe peynirinden taze, lezzetli ve hazmı kolay peynirdir.

Beğenilerinden biri de Tanrı’nın hikmeti İlkbahar mevsiminde bu şehrin dağlarına düşer, “Menn ve Selvâ” adında bir İsa kuşu gelip yüksek dağlarına ve bazı bostanlarına gelip konar. Kemah halkı onun mevsimini bilip bütün kuşları avlarlar, tüylerini yolarlar ve tuz ile turşu edip kış mevsiminde yerler. Gayet lezzetli kuştur ve gayet besleyici eti vardır. Kemah halkının tuzağından kurtulan kuşların tamamı diğer kuşlar gibi ılıman bölgelere göçüp giderler. Kemah halkına Cenab-ı Bâri böyle bir değişik sofra ihsan etmiştir.

Kemah şehrinin ziyaret yerleri: Evvelâ anbarlar yakınında Baba Kend Efendi ziyareti ve köprü başında Melik Gazi Sultan, Allah sırlarını aziz etsin.

Bu şehrin arz-ı beledi (…) ve uzun günü (…) dır. Dördüncü iklimden olduğundan havası ılımandır. Ancak ana yol üzerinde kurulmamış olduğundan kervan yolu değildir. Bir sapa dağlık taşlık içindedir. Fırat Nehri bu şehrin doğu tarafında Erzurum dağlarında Dumlu Sultan Dağı’ndan gelir, bu şehri sulayıp bu kale kayasın dolaşıp batı tarafına akarak İzoli kürtleri içinden geçer, Bingöl’den Murat Nehri de bu Fırat Nehri’ne (…) (…) mahallinde karışır. Fırat Nehri, Malatya yakınında Kömür Hanı geçidinde akar. Malatya’dan Harput’a, Eğin’e, Palu’ya ve Diyarbakır’a giden, bu Fırat Nehri’ni gemiyle geçmeyince geçemez…” (Kaynak. https://www.erzincannostalji.com/2017/09/24/evliya-celebi-seyahatnamesinde-kemah-kalesi/)

Kemah’taki görevini tamamlayan Evliya Çelebi, Fırat kıyısını takip ederek Erzin-can’a gelmiştir. Erzincan kalesinden, büyük dış varoşundan, zaviyelerinden, ha-mamlarından, eğitim öğretim (mektep ve medreseler)’den, sosyal yapısından, kılık kıyafetinden, çarşı ve pazarından, hava ve iklim şartlarından, bağ ve bahçelerinden ayrıntılı biçimde bahseden Evliya Çelebi, Kayalık Kale, yani Eğin (Kemaliye) şehri hakkında özlü bilgiler vermektedir.

EVLİYA ÇELEBİNİN KALEMİNDEN ERZİNCAN KALESİ

“…Fatih Gazi bütün ilini vilâyetini fethedip Erzincan Kalesi’ne savaşsız uğraşsız sahip oldu. Sultan Zahireddin’in yaptığı kaleyi tamir edip yetecek kadar kul koydu. Osmanoğullarının ikinci Erzincanfatihi Sultan Mehmed Han’dır.

Daha sonra Sultan Bayezid Han zamanında I. Selim Han’ Trabzon hâkimiyken, yolunu şaşırmış Şah İsmail bir hile ile Erzincan’a malik oldu. O da Osmanlı topraklarına el koymaya başladı.

Sonra I. Selim Han’a Cenab-ı Bâri yardım edip müstakil padişah olduğunda ilk savaşı Şah İsmailüzerine gelirken 921 (1514) tarihinde cenksiz Erzincan Kalesi’ni aman ile Selim Şah’a kaleyi teslim ettiler. Üçüncü fatih Selim Şah’tır.

Sonra Süleyman Han yazımında Erzurum eyelati hükmünde paşanın hâss-ı hümâyûndan ayrılmadır, hakimi subaşıdır.

150 akçe şerif kazadır. Ve toptan (…) nahiye kurâları vardır. Senelik kadıya altı kese ve subaşıya on kese hâsıl olur hükümettir.

Müftüsü, nakibüleşrafı, sipah kethüdayeri, yeniçeri serdarı, kale dizdarı, 150 adet timar erbâbı kale neferleri, bir muhtesip ağası ve şehir naibi hâkimleri vardır.

Kalesi bağ ve bahçeli ormanlık ferahlık verici düz ovanın ortasında dörtgen şekilli bir taş yapı bir güzel küçücük kaledir. Ama duvarları gayet alçaktır. Ve dört tarafında kuleleri sağlam değil, eski yapı harap bir kaledir. Hendeği de fırdolayı alçaktır. Abaza, Erzurum’da isyan ettiğinde hendeğini temizletip burçlarını ve kulelerini tamir edip muhafaza ettiler, ama çâre olmayıp zorunlu olarak kaleyi Abaza Paşa’ya teslim eylediler.

Bu kalenin fırdolayı çevresinin büyüklüğü (…) adımdır. Ve (…) tarafına bakar bir demir kapısı vardır. Taşra varoş şehre oradan hendek üzere köprü ile geçilir. Kale içinde toplam 300 adet bağsız ve bahçesiz temiz toprak ile örtülü derli toplu küçük evler vardır. Bir camii var. Çarşı pazarı, han ve hamamları ve başka yapıları yoktur. Zira kale içi dar mahaldir.

Taşra büyük varoşun anlatılması: Hepsi bin sekiz yüz adet bağlı bahçeli, âb-ı hayat suları akar, temiz toprak ile örtülü evleri vardır. Ancak iki katlı haneleri nadirdir. Genellikle tek katlı yapılmış büyük hanelerdir ki her birinin kapıları açık, nimetleri bol velinimet sarayları ve belde halkının diğer evleridir. Hepsi küçük ve büyük 76 mihraptır. 7 mihrabı camidir. Evvelâ çarşı içinde,

Lakin kârgir kubbeler ile yapılmış süslü camileri yoktur. Bunlardan başkası mescitlerdir.

Toplam 7 adet şanlı, gönlü yaralı derviş tekkeleri vardır. Onlar da da ibadet olunur. (Kaynak. https://www.erzincannostalji.com/2016/12/24/evliya-celebinin-seyahatnamesinde-erzincan/)