Romanya Baba dağda Sarı Saltuk Türbesi'nde Belgesel çekip canlı yayın yaptık

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

11 Haziran 2019, 09:47

Batı Karadeniz ülkelerinde Osmanlı kültür mirası ile ilgili belgesel çekip araştırma yapmaya devam ediyoruz.

Osmanlı devletinden yüz yıllar önce Romanya baba dağa gelen Hoca Ahmet Yesevi’nin talebelerinde Sarı Saltuk hazretleri talebeleri ile Dobruca bölgesin de Bulgaristan. Balçık yakınlarındaki Emine burnundan karaya çıkar ve bölgeye İslam medeniyetini getirir.

Daha önce bu bölgelerde belgesel çekimleri yapmıştık 1999 yılın da. Köstence’den Baba dağa gelip belgesel çekmiştik o yıllarda Sarısaltuk türbesi ve gazi Ali başa Camii perişandı. Türkiye bu Eserleri tamir etmesine rağmen bu gün yine sahipsiz Bizlere rehberlik yapan Kalaslı Gülten Abdullah ilgisizlikten şikayetçi.

Baba dağda Koyun baba türbesi de bulunuyor Sarı Saltuk hazretlerinin başta. Romanya. Baba dağ olmak üzere Bosna ve Makedonya’da türbeleri bulunmakta değişik kaynaklardan derleyerek Sarı Saltuk hazretleri ve Baba dağ ile ilgili hazırladığımız bilgi notunu sizlerle paylaşıyorum

SARI SALTUK HAZRETLERİ KİMDİR

Türkistan’dan Anadolu’ya gelip İslam’ın yayılması için çalışan Türk erenlerindendir. İsmi, Muhammed Buhari’dir. Sarı Saltuk lakabıyla meşhur olmuştur. Doğum ve vefat tarihleri kesin bilinmemekle birlikte 13.Yüzyıl’ın ikinci yarısında yaşamıştır. Değişik bölgelerde makamları vardır. Ahmet Yesevi tarafından Anadolu’ya gönderdi Sarı Saltuk ve arkadaşları, Bizans ucunda derviş gazilerin öncülüğünü yaptılar. Gittikleri yerlerdeki yerli ahalinin pek çoğu Sarı Saltuk ve arkadaşlarının örnek yaşayışını görerek Müslüman oldular. Sarı Saltuk Rumeli’ne geçti

Geldikti bir zaman Sarı Saltuk’la Asya’dan,

Bir bir Diyar-ı Rum’a dağıldık Sakarya’dan.

Sarı Saltuk, Sakarya boyundan hareketle Dobruca’ya geçerek Baba Dağı’nı merkez edindi. Oğuzname’de; Sarı Saltuk’un 1263 yılında Dobruca Baba Dağı havalisinde bulunan gazi dervişleri yönettiği bildirilmektedir. Sarı Saltuk, güzel ahlak ve kahramanlığıyla Batı Türkleri arasında efsaneleşti. Şair Nev’izade Atai ve Kemal paşazade onun keramet sahibi bir veli olduğunu bildirir.

SULTAN İKİNCİ BEYAZIT’IN RÜYASI

Türk hakimiyetinin ulaştığı her yerde onun adına türbeler, makamlar ve tekkeler yapılmıştır. Baba Dağı’ndaki türbesi hakkında Evliya Çelebi şöyle demektedir:

Sultan İkinci Beyazıt, Kili ve Akkerman kalelerinin fethine çıktığında, Baba Dağı’na gelince; salih kimselerden bazıları; “Padişahım! Burada Sarı Saltuk adına nurlu bir türbe vardı. Kafirler yıkıp üzerine taş, toprak, çöp dökerek kabrini kaybettiler” diye şikayette bulundular. Sultan Beyazıt-i Veli o mezbeleliğe gitti. Bir seccade üzerinde Kara Şems (Şemseddin Sivasi) ile ikişer rekat namaz kılıp hakikatı öğrenmek üzere o gece istihareye yattı. Hemen Sarı Saltuk, sarı renkli sakallı ve yeşil sarığı ile görünüp; “Ya Beyazıt! Hoş geldin. Akkerman ve Kili kalelerini ve vilayetlerini Boğdan kafirleri elinden harp yapmadan fethedeceksin. Oğulların Mekke ve Medine’ye hizmet edecek. Beni bu pislikten kurtar.” dedi.

Sultan uyanınca; Kara Şems’e; “Efendi! Gördüğün rüyayı bir kağıda yaz. Ben de yazayım. Şeyhülislama gönderelim. Bakalım ne cevap verir” dedi. Her biri gördükleri istihareyi yazıp mühürlü olarak şeyhülislama gönderdiler. Allahü tealanın hikmeti ikisinin de görüp anlattıkları rüya aynıydı. Şeyhülislam hemen; “Padişahım! O yere büyük bir türbe yaptırasın” diye haber gönderdi.

Sultan Beyazıt Han, o yeri temizlettirdi. Temizlenirken üzerinde; “Haza Kabr-i Saltuk Bey Seyyid Muhammed Gazi” diye yazılmış bir mermer sanduka göründü. Mimarlar toplanıp bir türbe ve cami ile diğer hayır yerlerinin inşasına başladılar. Beyazıt Han, Kili ve Akkerman kalelerini savaş yapmadan fethetti. Zaferle Baba Dağı’na döndü. Bir sene orada kışladı. Etrafı düzene koyup, Baba Dağı’nı imar etti. Bütün hayır yerlerini Baba Sultan’a vakfetti.

Evliya Çelebi, burayı ziyaretten sonra kapısına;

“Hazret-i Sultan Saltuk’u ziyaret eyledik

Çok şükür şimdi görüp Hakk’a ibadet eyledik.” beytini yazdığını haber vermektedir.

Kanuni de Sarı Saltuk türbesini ziyaret eder. Kanuni Sultan Süleyman Han da 1538 senesindeki seferde onun Baba Dağı’ndaki türbesini ziyaret edip hayır ve hasenatta bulundu.

Saltukname’yi Cem Sultan yazdırdı. Sarı Saltuk’un edebiyatımızda da önemli bir yeri vardır. Hayatı destani şekilde Saltukname’de geniş olarak ele alınmıştır. Kitabın ortaya çıkışında Cem Sultan’ın rolü pek büyüktür. Fatih Sultan Mehmet Han, Uzun Hasan üzerine sefere çıkarken Cem Sultan’ı Edirne’ye göndermişti. Edirne'den Baba Dağı’na geçen Cem Sultan, Sarı Saltuk’un menkıbelerini dinleyip, hayran kalmıştır. Bunun üzerine maiyyetinde bulunan Ebül Hayrı Rumi’yi görevlendirerek bu menkıbeleri derlemesini istemiştir. Müellif, Anadolu ve Rumeli’yi adım adım dolaşıp Saltukname’yi yedi senede üç cilt halinde yazmıştır.

1) Kamus ül-Alam c.4, s.2916

2) Selçuklular Zamanında Türkiye s.581

3) İbn-i Battuta s.345

4) Evliya Çelebi Seyahatnamesi c.3, s.971

5) Saltukname

OSMANLI ŞEHRİ BABADAĞ

Osmanlı imparatorluğu yönetiminde, Dobruca'da, Silistre’nin 130 kilometre kuzeydoğusunda müstahkem bir kasaba olan Babadağ, ticaret yönünden gelişmiş bir ilçeydi. XIX. yüzyıl sonunda 10 bin nüfusu vardı. Yine bu yüzyılda 5 cami bir de medrese bulunmaktaydı. Burada çok önemli bir ziyaret yeri olan Saltuk Baba Türbesi vardır. Bir sefer sırasında Kanuni burayı ziyaret etti. Son yıllara kadar çok harap durumda olan kubbeli küçük bir yapı olan türbe, haber alındığına göre Rumen Hükümeti’nce restore edilmiştir. Burada ayrıca bir de Gazi Ali Paşa Camii vardır. Üstü çatılı ve kiremit örtülü olan bu camii de, son yıllarda restore edilmiştir. 1620'ye doğru ölen Gazi Ali Paşa'nın altı köşeli türbesi de camiin solundadır.

İlçeye 1242 yılında (1826) iki bin asker kapasiteli bir kışla ile bir Rum Cemaati için kazaya bağlı Acıgöl köyüne "Taksiarhi" adlı kilise inşa edilmiştir. Babadağ, bugün, Romanya'da Dobruca bölgesinde bir şehirdir. Kaynak: Pars Tuğlacı Osmanlı şehirleri Kitabı