Sonrası malum

16 Ekim 2010, 17:05

26 Ağustos 1924

Türkiye İş Bankası kuruldu.

1 Mart 1925

Tütün Rejisi’nin Fransızlar’dan alınmasına ilişkin kanun TBMM’de kabul edildi.

5 Mayıs 1925

Atatürk Orman Çiftliği’nde ilk çalışmalar başladı.

6 Ekim 1926

Kayseri Uçak Fabrikası işletmeye açıldı.

26 Kasım 1926

Alpullu Şeker Fabrikası işletmeye açıldı.

17 Aralık 1926

Uşak Şeker Fabrikası işletmeye açıldı.

6 Kasım 1927

Bünyan Dokuma Fabrikası işletmeye açıldı.

2 Şubat 1928

Ankara Çimento Fabrikası işletmeye açıldı.

11 Temmuz 1933

Sümerbank faaliyete geçti.

5 Aralık 1933

Eskişehir Şeker Fabrikası işletmeye açıldı.

6 Nisan 1934

Ankara, Konya, Eskişehir ve Sivas illerinde buğday silolarının inşasına başlandı.

3 Mayıs 1934

Kayseri Uçak Fabrikası’nda yapılan ilk 6 adet avcı uçağı Kayseri’den Ankara’ya geldi.

16 Temmuz 1934

İlk süt tozu fabrikası Bursa’da işletmeye açıldı.

13 Ağustos 1934

Bakırköy Bez Fabrikası yenilenerek işletmeye açıldı.

14 Ağustos 1934

İzmit Birinci Kağıt ve Karton Fabrikası’nın temeli atıldı.

15 Ağustos 1934

Zonguldak’ta Kömür Yıkama Fabrikası işletmeye açıldı.

30 Eylül 1934

Keçiborlu’da Kükürt Fabrikası işletmeye açıldı.

30 Eylül 1934

Isparta’da Gülyağı Fabrikası işletmeye açıldı.

19 Ekim 1934

Turhal Şeker Fabrikası işletmeye açıldı.

1 Ocak 1935

İstanbul Liman Şirketi hükümetçe satın alındı.

16 Eylül 1935

Kayseri Bez Fabrikası işletmeye açıldı.

23 Ekim 1935

Etibank faaliyete geçti.

29 Kasım 1935

Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası işletmeye açıldı.

19 Nisan 1936

İzmit Kağıt Fabrikası’nda ilk kağıt üretildi.

11 Haziran 1936

Ergani Bakır İşletmesi Deutsche Bank’tan satın alındı.

5 Ocak 1937

“Devletçilik” ilkesi yapılan değişiklik sonucu anayasanın ikinci maddesinde yer aldı.

3 Nisan 1937

Karabük Demir Çelik Fabrikaları’nın temeli atıldı.

25 Mayıs 1937

Malatya Bez Fabrikası işletmeye açıldı.

9 Ekim 1937

Nazilli Basma Fabrikası işletmeye açıldı.

1 Şubat 1938

Gemlik Suni İpek Fabrikası işletmeye açıldı.

2 Şubat 1938

Bursa Merinos Fabrikası işletmeye açıldı.

17 Mayıs 1938

Divriği Madenleri İşletmesi faaliyete geçti.

28 Şubat 1939

İstanbul Tramvay ve Tünel İdaresi hükümetçe satın alındı.

10 Eylül 1939

Karabük Demir Çelik Fabrikaları işletmeye açıldı.

23 Eylül 1939

Tekirdağ Şarap Fabrikası işletmeye açıldı.

Sonra… Sonrası malum…

Önce savaş hızlandı. Yatırımlar durdu. 1941 yılında Petrol Ofisi kuruldu. 1945’te Düyun-i Umumiye İdaresi ve Osmanlı borçları son buldu. Savaş biter bitmez; devalüasyon, yabancı sermayenin dış transferine imkan, ABD ile ikili yardım anlaşması, Marshall yardımı, özel sektörün dış borçlarına devletin kefil olması gibi yasalar çıktı.

1950’den sonra yine çimento, kağıt, şeker fabrikaları açıldı. Ama 1980’e geldiğimizde bütün bu değerlerin tamamı sıraya sokuldu. Çünkü küresel kapitalizmin krizi başlamıştı. Kar marjları düşmüş, tüketim azalmıştı. Yeni pazarlar, yeni müşteriler lazımdı.

Baskıcı rejimin de desteğiyle şeker, çimento, kağıt, süt-et, şişe cam vs. fabrikalarının hepsi satıldı. Deniz Nakliyat, Etibank, Sümerbank gitti. Sonuç tam bir fiyaskoydu. Yok pahasına alanlar fabrikaları talan etti, arsalarını sattı vs.

Bir dönemin değerleri böylece darmadağın oldu.

Not: Küresel kapitalizmin krizine, özelleştirme fiyaskosuna başka ülkelerden örneklerle haftaya da devam edeceğiz.