Doğu Karadeniz’de Devri Âlem

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

30 Mart 2016, 09:26

Kış aylarını yavaş yavaş geride bırakıyor, ilkbahara giriş yapıyoruz. Ata toprakları önemlidir. Doyduğumuz yerlere sahip çıkarken, doyduğumuz ve bizi biz yapan değerlere de uzak kalmamalıyız. Her fırsatta doğduğum topraklar olan Giresun’a gitmeye ve Doğu Karadeniz bölgesini araştırmaya devam ediyorum. Doğu Karadeniz Kültür ve zaferler tarihimiz için çok önemlidir. Doğal güzelliklerinin yanında tarihi geçmişi ile keşfedilmeyi, tanıtılmayı ve bilinmeyi bekliyor.

GEÇMİŞ ZAMAN OLUR Kİ

Geçtiğimiz gün Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan Giresun’a doğru yola çıkarak Ordu – Giresun Havalimanı’na muhteşem bir ilkbahar sabahı iniş yaptık. Bizleri burada Ordu Üniversitesi Öğretim Üyelerinden değerli kültür adamı Yrd. Doç. Dr. Mustafa Bakırcı karşıladı. Sayın Bakırcı ile ABD’deki Giresunluların sosyoloji ve kültürel durumunu konuştuk. 1966’dan beri Giresun’da çalışan Ziraat teknikeri ile Giresun fındığının ekonomik ve marka değeri üzerine belgesel çekimleri gerçekleştirdik. Çocukluk yıllarımı geçirdiğim Giresun’un Espiye İlçesi Soğukpınar Beldesi’ne giderek tarihe not düşüp, zamana noterlik yaptık. Yaz aylarında arkadaşlarımız ile (yüzme değil) çimdiğimiz Ericek Karaduva Deresi ve Pangal Şelalesi’nde belgesel çekip, arkadaşlarımız ile hasret giderdik. Geçmiş zaman olur ki, hayali cihan değer. Soğukpınar Beldesi Dikmen mahallesinin Gıran mevkiindeki evimizde çocukluk yıllarımı hatırlayarak 56 yıllık geçmişime yolculuk yaptım.

GİRESUN’DA DEVRİ ALEM

Doğu Karadeniz’in önemli şehirlerinden olan fındığın başkenti, kirazın anavatını Giresun’da belgesel çekimleri gerçekleştirerek tarihe not düşüp zamana noterlik yaptık. Giresun’un Espiye İlçesi Karaduva Vadisi ve Çamlı yayla dağlarında kış turizmi ile ilgili belgesel çekimleri gerçekleştirdik. Karadeniz bölgesi sadece yaz aylarında değil, kış aylarında da muhteşem doğası ve manzarasıyla gerçekten çok güzel. Ericek deresi, karlı yayla obaları ve çam ağaçlarının gelin gibi karlı görüntüsü gerçekten görülmeye değer. Espiye Yedidepirmenler Şelalesi tabiat parkında binlerce yıllık tarihi geçmişin izleri, onlarca şehit endemik bitki ve ağaç türü bulunuyor. Birçok meyve, fındık çeşitleri, muhteşem şelale, mağaralar, Akkaya dağı, rafting turizmine oldukça elverişli Karaduva deresi, tarihi Ericek Köprüsü, Avluca Kalesi, taş döşemeli yayla yolları, tarihi hanlar ve misafirperver Giresun insanı sizleri bekliyor. Giresun’da yaptığımız araştırmalarda ve belgesel çekimlerinde bizlere rehberlik yapan Giresun aşığı Milli Parklar Giresun Şubesi çalışanlarından kültür adamı Sayın Metin Koca’ya teşekkür etmek istiyorum.

KOP DAĞLARI’NDA DEVRİ ÂLEM

Her fırsatta bu köşeden Kafkas Cephesi Kop Savunması’nı gündeme getiriyoruz. Giresun’da gerçekleştirdiğimiz kültür yolculuğunun ardından Bayburt’a doğru yola çıktık. Bayburt’ta bulunan Kop dağı şehitliğinde Kafkas Cephesi Kop Savunmasının 100. Yılında şehitlerimizin ruhuna Fatiha okuduk. Milli Parklar Bayburt Şube Müdürü Alpaslan beyin rehberliğinde KOP Zirvesinde araştırma yaparak, Alparslan bey ve Bayburt Belediye Başkanı Sayın Mete Memiş ile söyleşi gerçekleştirdik.

1816 yılında, bugünden tam yüz yıl önce Şubat, Mart ve Nisan aylarında tıpkı bugünkü gibi kar ve soğukta askerlerimiz Kop Savunmasında, Rus askerlerine geçit vermemiş, 9700 şehit ve 15 bin yaralı vererek destan yazılmıştı.

VALİ ODABAŞI İLE SÖYLEŞİ

Doğu Karadeniz’in ve zaferler tarihimizin önemli illerinden biri olan Bayburt’ta araştırmalarımızı sürdürürken, Bayburt Valisi Sayın Yusuf Odabaşı ile makamında görüşerek söyleşi gerçekleştirdik. Çoruh nehrinin doğduğu Mescitli dağlarından yola çıkarak, Çoruh Köprüsü üzerinden kaleyi seyrederek, Dede Korkut’u, Genç Osman’ı, Şair Zihni’yi, Sancaktarı, Abdurrahman Gazi’yi düşünüp fatiha okuduk. Devri Alem programı olarak Bayburt’ta tarihe not düşüp zamana noterlik yaptık.

KOP DAĞIN’DAN HARŞİT SAVUNMASINA DOĞUKARADENİZ

I. Dünya Savaşı’nın, Kafkas Cephesi’nde yer alan son savunma haddi “Kop Dağı ve Harşit Savunması” askerî, siyasî ve sosyal tarihimiz açısından önemli sonuçları da beraberinde getirmiştir. I. Dünya Savaşı’nda İtilaf devletleri Çanakkale’yi aşamazken doğuda da Ruslar Kop dağı ve Harşit’te durdurulur. Rusya’daki Bolşevik ihtilaline yol açan Kop Dağı ve Harşit Savunması Çarlık Rusya’nın yıkılmasına sebep olur.

Mehmetçik, Kop Dağı ve Harşit savunmasında, Estergon, Kanije, Akkâ, Plevne ve Çanakkale’de olduğu gibi, bir kez daha destanlar yazmış, Osmanlı ordusu olağanüstü başarılara imza atarak zaferler tarihimize altın harflerle adını yazdırmıştır.

Savaşın tüm hızıyla devam ettiği cephelerdeki savunma bölgelerinde yer alan köylerimiz bir yandan boşaltılmış, diğer yandan da Rus istilası yüzünden göç kaçınılmaz hâle gelmişti. Ancak halk, yurt edindiği köylerini terk etmek istemiyordu. Köy ve kasabalarını terk etmeyenler, Rus askerlerinin desteği ile Ermeni ve Rumların baskısına maruz kalırken, Anadolu’nun iç kısmına doğru göç edenler büyük bir dram yaşıyordu. Rus işgali ve savaşları yüzünden Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgesinden bir milyondan fazla insanın Anadolu’nun iç kısmına doğru göç ettiği, Rus askeri arşiv belgelerinde yer almakta. Dede ve ninelerinin Muhacirlik ve seferberlik yıllarında çektiği sıkıntılar torundan toruna anlatılarak devem etmekte. Muhacirlik ve seferberlik yıllarında hastalık ve açlıktan çok sayıda insan ölür. Devr-i Alem belgesel ekibi olarak bugün Karadeniz ve Anadolu’nun çeşitli yerlerinde yaptığımız araştırmalarda muhacir mezarlarında okuduğumuz Fatihalarla ruhlarını şad etmeye çalışıyoruz.

Unutulmamalıdır ki; şehit kanlarıyla yazılan ve bir destanın adı olan Doğukaradeniz ve Kop Dağı Savaşları ve Harşit Savunması Türk tarihinin bütünlüğü içerisinde lâyık olduğu yeri tespit ederek, Türkiye Cumhuriyeti’nin varlığı ve bekası için yeni nesillere aktarmak zorundayız. Kop Dağı savunmasının vefasızlığa uğrayan komutanlarından Halit Karsı alan bir başka ifade ile Eyüplü Deli Halit Paşa ile 3 savaşta bir komutan Tirebolulu Kılıç ve kalem erbabı şehit Binbaşı Hüseyin Avni Alparslan’ı, tüm şehitlerimizi, gazilerimizi minnet ve şükranla anıyoruz.

Birinci Cihan Harbinde Rusların Artvin, Rize ve Trabzonu işkal edip Tirebolu Harşit’e kadar gelmesi ile Espiye büyük sıkıntılar çeker. Giresun’un Espiye ilçesi birinci cihan harbi ve kurtuluş savaşında çok önemli yere sahiptir. Birinci Cihan Harbi ve Kurtuluş Savaşı’nın önemli komutanlarından birisi olan Hüseyin Avni Alparslan Espiye Kurugeriş köyündendir. Kafkas Cephesi’nin Son savunma hattı Harşit Cephesi’nin karargah ve komutanlık merkezide Espiye Arpacık köyündedir. Sahil müfrezemiz 37. Tümen Komutanı Hamdi Paşa idi. Tümen karargâhı bugünkü Espiye’nin Arpacık Köyü’ne konuşlandırarak 16 aya yakın Harşit cephesini savunarak Ruslara geçit vermez.

Evet, Doğu Karadeniz’in kurtuluş destanı olan KOP Savunması ve Giresun’da gerçekleştirdiğimiz belgesel çekimlerimiz ile kültür yolculuğumuza devam ediyoruz. Kültür ve medeniyet tarihimizin izlerini araştırarak KOP savunmasında şehit düşen askerlerimize karşı vefa borcumuzu ödemeye çalışıyoruz. Sizleri de Giresun ve Bayburt’a davet ediyor, Kop Dağı Şehitliği’nde yatan kahramanlarımızın şahsında tüm şehitlerimizin ruhuna Fatiha okumanızı arzu ediyorum.