Çanakkale Zaferi ve Nusret Mayın Gemisi’nin kurtuluşu

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

17 Mart 2017, 11:06

18 Mart Çanakkale Deniz zaferlerini kutlayıp şehitleri andığımız bu hafta çok önemli ve tarihi bir olayı sizlerle paylaşmak istiyorum. 18 Mart Çanakkale Deniz zaferlerinde çok büyük rol üstlenen, boğaza yerleştirdiği 26 mayınla savaşın kaderini değiştiren İngiliz ve Fransız gemilerini perişan eden Nusret mayın gemisinin hikayesini fazla bilenimiz yoktur. Çanakkale de sergilenen Nusret mayın gemisi makettir. Gerçek Nusret mayın gemisi Mersin’in Tarsus ilçesindedir. Tarsus’un denize kıyısı yoktur ama bu gemi, orijinal haliyle daha önce Tarsus belediye başkanlığı yapan ve bugün Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı olan sayın Burhanettin Kocamaz bey Nusret Mayın gemisini hurdaya satılıp jilet olmaktan kurtararak kültürümüze kazandırmıştır.

NUSRET MAYIN GEMİSİNİN HİKAYESİNİ BURHANETTİN BEYDEN DİNLİYORUZ

Nusret mayın gemisini hurda olmaktan kurtarıp Tarsus’da müze haline getirdiğinde tarih 2003 yılıydı. O zaman Tarsus belediye başkanı olan Sayın Burhanettin Kocamaz bey, Devri Alem belgesel programı yapımcısı olarak bizleri de açılışa davet etmişti. Bu geminin açılış töreninin Gebzeli Gazeteci arkadaşım Yılmaz Işık’la beraber takip edip belgeselleştirmiştim. 13 yıl önce hazırladığımız belgesel halen televizyonlarda yayınlanmakta ve büyük ilgi görmekte.

13 YIL SONRA YENİDEN MERSİN’DEYİZ

Türk Dünyası Belgesel Film Festivali çerçevesinde kendisini makamında ziyaret ettiğimiz Burhanettin bey, bizleri görür görmez hemen tanıdı, “Neden bugüne kadar gelmediniz” siteminde de bulunarak ilgi gösterdi. Sohbet esnasında da 15 kişilik gazeteci arkadaşlarımıza Nusret Mayın gemisinin hikayesini, nasıl müze yapıldığını ve Kurtuluşunu bütün boyutlarıyla anlattı. Burhanettin beyin bu anlatımları başlı başına bir belgesel konusu. Hatta bu konuda bir kitap bile yazılmalı. Burhanettin beye bunu mutlaka kitaplaştırmasını ve Nusret mayın gemisini nasıl kurtarıp kültürü müze kazandırdığını, gelecek kuşaklara aktarması için kitap haline getirmesini istedim.

Çanakkale de destan yazan, Türkiye’yi kurtaran Nusret Mayın gemisi özel bir sektöre satılmış, Mersin limanında batmış, daha sonra Gemi çıkartılıp, devletin bazı yetkileri o zaman bu gemiden hiçbir şey olmayacağı raporu verir, buna rağmen Burhanettin bey direnir ve gemiyi kültürümüze kazandırır. İbretlik çok önemli bilgiler verdi Burhanettin bey. Bunları daha sonra sizlerle paylaşmak istiyorum. Nusret mayın gemisiyle ilgili yaptığımız araştırma ve bilgi notunu sizlerle paylaşmak istiyorum.

NUSRET MAYIN GEMİSİ

Nusret, 1913 yılında Osmanlı Donanması'na katıldı. 1915 ilkbaharında uzun süredir Boğaz'ın girişindeki tabyaları bombalayan, keşif uçuşlarıyla ve mayın temizleme gemilerinin faaliyetiyle saldırıya geçeceği kesinleşen Müttefik Donanması artık saldırı için gün sayıyordu.Müstahkem Mevkii Komutanlığı 26 mayını Karanlık Liman'a dökme kararı aldı. 7 Mart'ı 8 Mart'a bağlayan gece Nusret mayın dökücü gemisi Yüzbaşı Tophaneli İsmail Hakkı Bey ve Müstahkem Mevkii Mayın Grup Komutanı Yüzbaşı Hafız Nazmi (Akpınar) Bey komutasında düşman gemilerinin projektörlerine aldırmadan Anadolu yakasındaki Erenköy'deki Karanlık Liman'a mayınlarını bıraktı. Geminin çarkçı başısı ön yüzbaşı Çarkçı Ali Yaşar ( Denizalp) efendidir. Ertesi günlerde İngilizler deniz ve hava keşifleri yapmış ama bu mayınları bulamamışlardır. Nusret 'in döşediği mayınlar 18 Mart 1915'te Çanakkale harekatının kaderini değiştirmiş, ona "dünyanın en ünlü mayın gemisi" unvanını kazandırmıştı. Nusret 'in mayınları 639 kişilik mürettebatıyla Bouvet, onun ardından HMS Irresistible ve HMS Ocean zırhlılarını sulara gömmüştü.

Gemi 1962'de özel kişilerce satın alınmış, Kaptan Nusret adıyla kuru yük gemisi olarak hizmet vermiştir. 1990 yılında Mersin açıklarında alabora olmuştur. 1999 yılında bir grup gönüllü tarafından su yüzüne çıkarılan Nusret, 2003 yılında Tarsus Belediyesi tarafından, Çanakkale Savaşları ile ilgili heykellerin de yer aldığı bir çevre düzenlemesi ile anıt haline getirilmiştir. 2011 yılında İstanbul Tersanesi Komutanlığında inşa edilen Nusret Mayın Gemisi’nin bire bir ölçülerindeki "tıpkı yapımı" bugün de Çanakkale Deniz Müzesi Komutanlığında sergilenmektedir. Nusret Mayın Gemisi'nin 100. yıl anma töreninde(8 Mart 2015), gemi temsili olarak yeniden suya indirilmiştir. Sabah 06:15'te denize açılan gemi, 100 metre aralıklarla denize temsili iki mayın bırakmıştır.

Evet Nusret mayın gemisinin acıklı hikayesi ve kurtuluşunun vefalı dost, saygıdeğer Başkan Burhanettin Kocamaz’dan dinledikten sonra Burhanettin Bey, bizlere Nusret mayın gemisinin maketini hediye etti. Çanakkale zaferinin kutlandığı ve şehitlerimizi andığımız bu hafta tüm okurlarımı Tarsus’a, gerçek Nusret mayın gemisini görmeye davet ediyorum. Özetle Çukurova’dan şehitlerimizi bir kez daha rahmet ve şükranla anıyorum.