Osmaniye’nin kültür tarihimizdeki yeri

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

12 Şubat 2016, 10:31

Geçtiğimiz gün Osmaniye Gazeteciler Cemiyeti’nin daveti üzerine geldiğimiz Türkiye’nin 80’inci ili Osmaniye’de belgesel çekimlerimizi tüm hızıyla sürdürüyoruz. Osmaniye’nin milli mücadele tarihindeki yeri, Osmaniye’de ki İslam medeniyeti ve Türk tarihinde Osmaniye’yi araştırarak belgesel görüntüleri çekiyoruz.

Bereket ovası olarak adlandırılan ve binlerce yıllık tarihi geçmişi olan Çukurova bölgesi ve Osmaniye’nin kültür tarihimizde ayrı bir yeri var. Bu bölgeye İslam medeniyeti Hz. Ömer döneminde, İslam akınları ile gelmeye başlamıştır. Abbasi halifesi Harun Reşit tarafından bölgenin tümü İslam ile şereflendirilmiştir. Türkler buraya ilk kez bu dönemde Horosan’dan geldiler.

OSMANİYE’DE DEVRİ ALEM

Selçuklu ve Osmanlı döneminde önemli bir merkez olan Osmaniye’deki belgesel çekimlerimiz Cebeli Bereket Sancağı olarak adlandırılan Osmaniye dağlarının zirvesinde başladı. Ardından mili mücadele destanının gerçekleştiği Adana’nın Saimbey ilçesine adını veren Saimbey Kaymakamı’nın Osmaniye Mağmure İstasyonu’nda şehit olduğu bölge ve kanlı geçit bölgelerinde çekimler yaparak çalışmalarımızı sürdürdük.

CEYHUN’DAN ADINI ALAN CEYHAN IRMAĞINDA BELGESEL ÇEKTİK

Tarihi Ceyhun ırmağından adını alan Ceyhan nehrinde muhteşem manzaralar eşliğinde belgeseller çektik. Ceyhan nehrinin ihtişamı göz ve gönlümüzü okşadı. Nazlı nazlı akan nehrin manzarası bizleri Türkistan’a, Pamir dağlarına, Maveraünnehir ve Ceyhun ırmağına götürdü. Burada muhteşem manzara eşliğinde yaptığımız belgesel çekimlerinin ardından Osmaniye’nin antik kenti Kastabala, Hierapolis ve Aslantaş açık hava müzesinde çekimler gerçekleştirdik. Türkiye’de yüzlerce yıldır aynı usülde kök boyalarla yapılan halı ve kilim dokuma atölyesinin bulunduğu Karatepe Köyü’nde kültür tarihimizin izlerini araştırdık. Karatepe Milli Parkı, Baraj bölü ve tarihi çam ormanları bizlere hoş geldin derken, biz yaptığımız araştırmalar esnasında muhteşem manzaralar tespit ettik.

KADİRLİ’NİN ADINI KARS’TAN GELİYOR

Osmaniye’nin Kadirli ilçesi Dulkadiroğları beyliği döneminde kışlık başkenttir. Tarihi Ala Cami gerçekten muhteşem. Turpu ile ünlü Kadirli ilçesinin daha önceki isminin Kars olduğunu da yaptığımız araştırmalarda öğrendik. Kadirli ilçesinde belgesel çekimleri yaparak tarihe not düşüp, zamana noterlik yaptık.

OSMANİYE’NİN KÜLTÜR TARİHİMİZDEKİ YERİ

1996 yılında Türkiye’nin 80’inci ili olan Osmaniye kaleler ve yaylalar kenti olarak biliniyor. Osmaniye’nin Cebeli Bereket Sancağı olduğu dönem, milli mücadelede ki yeri, Hierapolis antik kenti, Karetepe Aslantaş Milli Parkı ve Kadirli İlçesi’nin tarihi ile ilgili yaptığımız araştırmalardan kısa bilgileri sizlerle paylaşmak istiyorum.

OSMANİYE’NİN CEBELİ BEREKET SANCAĞI OLDUĞU DÖNEM

II. Meşrutiyet ile Osmaniye Cebel-i Bereket Sancağı Yarpuz’dan Osmaniye merkeze taşınmıştır. Yukarıda adı geçen idari yapı 1924 yılına kadar devam etmiştir. Sancak merkezinin Osmaniye’ye taşındığı sırada Osmaniye nüfusu 7000 civarındadır. Osmaniye her dönemde değişik kavimlerin işgal ve istilasına uğramıştır. En son 1. Dünya Savaşı’ndan önce İngiliz, sonra da Fransızların işgaline uğramıştır. Ankara Antlaşması’ndan sonra Fransızlar 7 Ocak 1922 ‘de Osmaniye’den çekilmişlerdir.

HİERAPOLİS ANTİK KENTİ

Antik coğrafyacı Strabon ile Ptolemaios verdikleri bilgilerde, Karia bölgesine sınır olan Laodikeia ve Tripolis kentlerine yakınlığı ile Hierapolisin bir Frigya kenti olduğunu ileri sürülmektedir. Kentin kuruluşu hakkında bilgilerin kısıtlı olmasına karşın; Pergamon Krallığı zamanında II. Eumenes tarafından MÖ 2. yüzyıl başlarında kurulduğu ve Bergama'nın efsanevi kurucusu Telephos'un karısı Amazonlar kraliçesi Hiera'dan dolayı, Hierapolis adını aldığı bilinmektedir. Hierapolis, Roma İmparatoru Neron dönemindeki MS 60 yılındaki büyük depreme kadar, Hellenistik kentleşme ilkelerine bağlı kalarak özgün dokusunu sürdürmüştür. Deprem kuşağı üzerinde bulunan kent, Neron dönemi depreminden büyük zarar görmüş ve tamamen yenilenmiştir. Üst üste yaşadığı bu depremlerden sonra kent, tüm Hellenistik niteliğini kaybetmiş, tipik bir Roma kenti görünümünü almıştır. Hierapolis Roma döneminden sonra Bizans döneminde de çok önemli bir merkez olmuştur.

ASLANTAŞ MİLLİ PARKI

Karatepe-Aslantaş Millî Parkı, 1958 yılında Akdeniz Bölgesi’nde, Osmaniye İlinin Kadirli İlçesine 22 km uzaklıkta ve Ceyhan Nehrinin kenarında kurulmuştur. Mili parkta Genç Hitit devrine ait (M.Ö 8.yy) yerleşme ve kale kalıntıları bulunur. Bu alanda sonraki zamanlarda Roma ve Bizans medeniyetlerine ait yerleşmeler kurulmuş kalıntılar bulunur. Milli parkta; kızılçam, meşe türleri ve maki florasının meydana getirdiği bitki örtüsü, karaca, yaban domuzu, çakal, tavşan, tilki, turaç, keklik gibi yaban hayvanları toplulukları ile Ceyhan nehrinde yayın ve sazan balıkları bulunmaktadır.

KADİRLİ İLÇESİ’NİN TARİHÇESİ

Antik dönemde Flavias ya da Flaviapolis adıyla anılmaktaydı. Kadirli ilçesi çok eski çağlardan beri çeşitli uygarlıkların yaşamış olduğu Çukurova’ da kurulmuş olup, ilçenin tarihi ana hatları ile bu bölgenin tarihi ile paralellik arz eder. Aslantaş Baraj gölü kıyısında bulunan Domuztepe'deki Neolitik çağa (cilalıtaş devri MÖ 7000- 6000), son kalkolitik çağa ve ilk tunç çağına (MÖ 4000-3000) ait kalıntılar ile Kadirli-Kozan arasındaki Tırmıl Höyüğü, yörede bu dönemlerde insan toplum yaşantısının olduğunu göstermektedir.

Bölgeye 7. yüzyılda ilk Müslüman orduları, Abbasiler ve Selçuklular dönemlerinde de Türkmenler (Oğuzlar) girmişlerdir. 1515 yılında Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim Kadirli'yi Osmanlı topraklarına katmıştır. Konar-göçer Türkmenler, Avşarlar bu yöreyi kışlak olarak kullanmışlardır. Osmanlı döneminde Maraş Beylerbeyliğine bağlı bir sancak (Kars-ı Maraş, Kars-ı Zül Kadriyye) olan Kadirli 1865 yılına kadar Mütesellilikle (Tanzimattan önce beylerbeyi ve sancak beylerinin, bölgelerindeki sancak ve ilçeleri kendi adlarına yönetmekle görevlendirdikleri kimse) idare edilmiş, 1865 yılında ilçe haline getirilmiş ve 1872 yılında merkezde belediye kurulmuştur. Şehre Osmanlı döneminde “ Kars-ak-eli”, Pazaryeri” ve “Kars Pazarı” gibi değişik adlar verilmiş, İlçe 1928 yılında Kadirli adını almıştır.

Kadirli I. Dünya Savaşı sonunda 14 Mart 1919'da Ermeni ve Fransızlar tarafından işgal edilmiş, daha sonra halk örgütlenmesiyle(çete) 7 Mart 1920'de ise düşman işgalinden kurtarılmıştır. Kadirli Osmanlı döneminde ve Cumhuriyet döneminde 1926'ya kadar Kozan'a bağlıydı. Ancak 1926'da Kozan (Sis) İlinin Adana'ya bağlanmasıyla Kadirli Adana'ya bağlandı. En son Osmaniye'nin İl olmasıyla (1996) beraber Osmaniye'nin İlçesi olmuştur. Eski adi ise Kars ya da Kars'ul-Kadriye' dir.

Evet, Devri Alem belgesel programı olarak dünyanın ve ülkemizin birçok yerinde belgesel çekimlerimizi sürdürürken, bu satırlarla yaptığımız araştırmaları da sizlerle paylaşıyoruz. Biz kültür ve medeniyet coğrafyamızın kilometre taşlarını araştırırken, araştırma yazılarımızı da bundan sonra sizlerle paylaşmaya devam edeceğiz.