Türkiye’nin dünya markası Fındık!

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

11 Ağustos 2015, 14:07

Türkiye’nin birçok marka değeri var. Bu değerlerden biriside fındık. Doğduğum ve çocukluk yıllarımı geçirdiğim Giresun ‘Fındığın başkenti, Kirazın anavatanı” olarak tanınır. Gerçekten Giresun’un dağ ve taşı, fındık bahçeleri ve kiraz ormanları ile kaplıdır. Türkiye’yi dünyada fındığı ile bilirler. Ancak Giresun fındığının çok ayrı bir yeri vardır. Dünya Fındık Borsalarında Giresun fındığına kalitesinden dolayı ayrı değer biçilir. Ağustos gelince fındık bahçeleri şenlenir. Fındık türküleri eşliğinde imece usulü ile fındıklar toplanır. Bizde fındık bahçelerindeyiz. Fındığın toplanması, kurutulması, benim için ayrı bir anlam ve önemi vardır. Fındık ile ilgili birçok yazı kaleme aldım. Konferanslar ve panellere katıldım, belgeseller çektim, araştırmalar yaptım.

Yaptığım bu araştırmaların özetini fındık bahçelerinde, fındık toplarken sizlerle paylaşmak istiyorum.

DÜNYA MARKASI FINDIK (6 KASIM 2012)

Fındık denince içim bir hoş olur. Bir de çocukluk yıllarıma giderim. Fındık hayatımızın bir parçasıydı. Hayatımızda fındığın ayrı bir yeri ve önemi vardı. Daha çocukluk yıllarında fındık bahçeleri ilgi çeker ve ilk yere diktiğim fidan fındık fidanı olmuştu. Fındık bahçeleri fındık ağaçları, fındığın tüm aşamaları başlı başına araştırma konusu ve başlı başına bir anı.

Hiç unutmuyorum 6 yaşında yaramaz bir çocuktum. Yerinde durmayan, aklına ne gelirse onu yapan ama hep yararlı işler yapan biriydim. Kazmayı aldığım gibi fındık bahçesine gidip bahçeden birkaç fındık fidanı sökerek evin önündeki mısır tarlamızın kenarına fındık diktiğim o günleri hiç unutmuyorum. Her köye gidişimde 6 yaşında diktiğim fındık ağaçlarını kontrol edip onların nasıl büyüyüp geliştiğini ve fındıklarımdan yediğimde ne derece mutlu olduğumu tarif etmem mümkün değil. İnsan kendi diktiği meyvesinden yemesi hele bu fındıksa çok önemli bir anı.

Çocukluk yıllarımda fındık bahçelerinin temizlenmesi sırtımızda fındık odunlarının eve taşınması fındık çangallarından sepetle gıdık yapılması fındıkların toplanması, fındık bahçelerinde büyük ve küçükbaş hayvanların bakılması. Fındıkların toplanmasında hep rolümüz olmuş. Çocuk da olsak fındık toplamış fındık toplayan imecelere yemek ve su getirmiş birisiyim. Fındık harmanları, harmanlarda fındıkların ayıklanması zor da olsa zevkli ve keyifli işlerdi. Fındıkların kurutulduktan sırtımızda arabayla yola çıkarılması ise ayrı bir meşakkatti. Her sıkıntı içerisinde yokuş yukarı sırtımızda virandaki araba yolunda fındık taşıdığımız günleri daha dün gibi hatırlıyorum.

Geçtiğimiz Şubat ayında fındık bahçelerindeki kış görüntülerini çekmek üzere Giresun’daydım. Kar yığınları altında adeta bir tabloyu andıran fındık bahçeleri fındık dalları, karların eridiği yerde bahçelerdeki menekşe çiçekleri, gerçekten görülmeye değer. Dallardaki fındık püskülleri ise göz ve gönül ziyafeti sunuyor. Elimde kameram ve fotoğraf makinemle kendimi fındık bahçelerine atarak arklı fındık bahçelerini kamera kaydedip doya doya fındık bahçelerini seyrettim.

Fındığa karşı vefa borcunu ödemek için BİR DÜNYA MARKASI FINDIK BELGESELİ çekmek için çalışma başlattım. Birçok bilgi ve belgeye ulaştım. Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyetine fındığın kültür, medeniyet ve ekonomi tarihindeki yerini araştırdım. Osmanlı arşivlerinden 600 yıllık belgeler buldum. Fındığı dünya ülkelerinde üretildiği Çin, İspanya, Gürcistan, Azerbaycan ve İtalya’da araştırmalar yaptım. Fındığın önemli besin değerini uzmanlarla görüştüm. TUBİTAK uzmanlarından fındığın bilimsel değeri ile ilgili bilgiler aldım. Fındıkla ilgili yazılan kitapları makaleleri topladım. Yıllar önce benim de bir bildiri ile katıldığım fındık sempozyumunun tüm bildirilerini okudum. Fındık üzerine söylenen türküler, maniler ve şarkıları derledim. Ortaya büyük bir arşiv çıktı. Fındık bir kültür bir tarih, bir medeniyet. Fındıkla ilgili neden belgesel hazırlanmamış çok üzüldüm. Fındıkla ilgili belgesel hazırlayarak fındığa karşı vefa borcumu ödemek istiyorum.

Sadece belgesel değil fındıkla ilgili bir müze kurulması için de çalışma başlattım. Fındıkla ilgili yaptığım araştırmanın bir bölümünü ulusal ve yerel medyada yer alan haberi sizlerle köşemden paylaşıyorum.

TÜRKİYE FINDIK’DAN 1.4 MİLYAR DOLAR GELİR ELDE EDİYOR

Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği’nden alınan bilgiye göre, 1 Eylül’de başlayan 2011-2012 fındık ihraç sezonunun 9 ayında, standart natürel 100 kgr. iç fındığın ortalama 810 dolardan işlem gördü açıklandı. Yaklaşık 90 ülkeye fındık ihraç eden Türkiye, 1 Eylül 2011-31 Mayıs 2012 tarihleri arasında 180 bin 2 ton fındık ihraç ederek, karşılığında 1 milyar 442 milyon 467 bin 200 dolar gelir sağladı. İhracatın 132 bin 748 tonu AB ülkelerine yapılırken, AB dışındaki Avrupa ülkelerine 19 bin 660, denizaşırı ülkelere 16 bin 847, diğer ülkelere ise 10 bin 746 ton fındık ihracatı gerçekleştirildi. Türkiye, geçen sezon aynı dönemde 229 bin 265 ton fındık ihraç ederek, karşılığında 1 milyar 419 milyon 871 bin 354 dolar girdi sağlamıştı. Fındık… Üreticisinin, tüccarının, tüketicisinin baş tacı ettiği ürün. Dünyanın 90 ülkesine ihraç ettiğimiz Fındık , İnsanlık tarihi ile özdeşleşmiş bir bitki ve meyve olmasına rağmen bugüne kadar yurtiçi ve yurt dışında yeteri kadar tanıtılamadı.

Giresun, Ordu, Trabzon, Sakarya, Kocaeli… illerimizdeki fındık yetiştiricisi sekiz milyonu aşkın köylümüzün hemen hemen tek geçim kaynağı.Türkiye, dünyanın en çok fındık üreten ülkesidir. Ekonomimize önemli bir döviz girdisi sağlar.

Kimi bitkiler ile bu bitkilerden elde edilen ürünler, yetiştirildikleri yörelerin ekonomilerindeki önemleri nedeniyle o yöre insanının kültürünü etkiler. Ya da o bitki ile ürünü başlı başına bir kültür oluşturur. Fındık; Çin´den Orta Asya´ya, Anadolu´nun Karadeniz kıyılarından Avrupa ve Kuzey Amerika´ya kadar uzanan geniş bir coğrafyada yetiştirilen; özellikle meyvesinden yararlanılan bir bitkidir.

Geniş bir coğrafyada gelmiş geçmiş insanlar, binlerce yıllık bir süreçte ortak bir kültür; fındık kültürü oluşturmuşlardır. Güzel Türkçe´mizin çok yönlü anlatım olanaklarından yararlanılarak fındık sözcüğünün çeşitli tamlamalarla, benzetmelerle, mecazlarla… Kullanıldığı türküler, maniler, bilmeceler, ninniler, tekerlemeler, atasözleri, deyimler…

Fındığın tarihçesi… Fındık bayramı törenleri, fındık kabuğunun öyküsü… Uygur Türklerinin, fındığın üretkenliğin simgesi olduğuna inanmalarının nedeni… Ticaret tanrısı Hermes´in fındık ağacından yapılmış asasının sihirli gücünün etkileri… Ayrıca kimi halk hekimlerinin fındığı başka tohum ve meyvelerle karıştırarak yaptıkları, nice dertlere deva olan halk ilaçları…

Fındığın içerdiği besin öğeleri nedeniyle günde bir avuç fındık yemenin insan sağlığına olan yararları sayılamayacak kadar çoktur. Başta Giresun fındığı olmak üzere Türk fındığını Dünyaya tanıtmak için Avrasya Yayıncılar Birliği Genel başkanı İsmail Kahraman’ın yapım ve yönetmenliğinde “FINDIK BELGESELİ “ çekimleri devam ediyor.(6 KASIM 2012 GEBZE GAZETESİ)

Evet, fındıkla ilgili yaptığım araştırmaları ve daha önce kaleme aldığım yazıları sizinle paylaştım. Sonuç olarak fındık dünya markasıdır. Türkiye’yi dünyada tanıtan en değerli varlıktır. Fakat fındığın değerini bir türlü bilmiyoruz. Özellikle Giresun fındığı için başlı başına bir marka alıp, dünyaya ve Türkiye’ye ciddi bir tanıtım yapılması gerekiyor. Buradan Giresunlu ilgili ve yetkililere tarihi görev düştüğünü bir kez daha hatırlatıyorum.