Tarihte Sinop Konferansı’nda Şehitleri Andık

İsmail Kahraman

belgeselciismail@gmail.com

02 Mart 2020, 11:31

Gebze Sinoplular Kültür Derneği tarafından düzenlenen “Tarihte Sinop” konferansında belgesel tadında Sinop tarihine yolculuğa çıkıp, Sinop’ta Kırım Savaşları Şehitleri ile ilgili hazırladığımız belgesel gösterimi yaptık.

Ruslar ve zalim Esed tarafından şehit edilen 33 Mehmetçiğimiz ile 30 Kasım 1853 yılında Kırım Savaşları bahane edilerek, Ruslar tarafından bombalanan Sinop Limanı’nda şehit olan binlerce Mehmetçiğimizi rahmet, minnet ve şükranla andık.

www.iktav.com olarak araştırıp www.devrialem.tv kültür hizmeti olarak belgeselleştirip birçok TV kanalına gönderdiğimiz Sinop’tan Kırım’a Şehitlere Vefa belgeselin tanıtım fragmanı, https://youtu.be/actkkzrv1VU Kırım’da Rus mezalimi belgesel sinevizyonumuz

https://m.youtube.com/watch?v=50qpD-HjcjA adresinden izleyebilirsiniz.

28 Şubat Cuma günü Gebze Sivil Toplum Merkezi’ndeki konferansta Sinop’un kültür medeniyet ve zaferler tarihindeki yeri ve önemini anlattık. Daha önce www.gebzegazetesi.com da yer alan makalemi sizlerle paylaşıyorum.

KANAYAN YARAMIZ KIRIM!

Rusya’nın ilhak ettiği Kırım'dan haberimiz var mı? Dilde, fikirde, işte birlik fikrinin savunucusu İsmail Gaspıralı'nın ülkesi Kırım, Türk Turistlere açılmalı. Bahçesaray, Sivastopol, Akyar, Gözleye, Yalta, Sudak, Eski Kırım ve daha bir çok tarih ve kültür şehri Tatarların ülkesi ve ana vatanı Kırımla ilgili yıllar önce www.iktav.com olarak hazırladığımız Kırım Belgeseli, başta TGRT Belgesel TV olmak üzere birçok TV kanalında yayınlanıyor, www.devrialem.tv'de yayınlanan belgeseli sizlerle paylaşıyor, yorumlarınızı bekliyoruz. https://m.youtube.com/watch?v=50qpD-HjcjA Kırım, Karadeniz’in karşı yakasında önemli bir kültür coğrafyamız. Kırım Tatarlarının ana vatanı. Tatarlar deyince Karadeniz’in karşı tarafını, İdil Boyları’nı, Kazan’ı hatta Sibirya’ya kadar olan coğrafyada Kıpçak Türkleri’nin yaşadığı coğrafya olarak bilmekteyiz. 1552 yılına kadar Rusya ve Sovyet bölgesini kontrol eden Tatarlar, kültür ve medeniyet tarihimizde önemli izler bırakmışlardır. Biz Tatarlar deyince aklımıza sadece Kırım gelir. Kırım, Tataristan Coğrafyası’nın sadece küçük bir parçasıdır. Birçok boy ve bölgeye ayrılan Tatarların tarihiyle ilgili geçtiğimiz yıl Tataristan’da, ondan önceki yıl da Kırım Coğrafyası’nda araştırmalar yapıp belgeseller çektim.

2006 YILINDA KIRIM’A GİTMİŞTİM

Kırım’a ilk kez Eylül 2006 yılında gittiğimizde önemli araştırmalar yapmıştık. Araştırmacı Gazeteci ve Devr-i Alem TV Program Yapımcısı olarak, Kırım´da yaşanan Tatar soykırım, sürgün ve Rus mezaliminin belgeselini çektim. Rusların Karadeniz filosunun üssü Sivastopol, Akyar körfezini, Kırım Savaşı’nın canlandırıldığı panoroma müzesi, Türk şehitliği, Kökgöz Köyü, Kırım Hanlığı’nın başkenti Bahçesaray’daki Han Sarayı, Zincirli Medrese ve ünlü Türk aydını gazeteci Gaspıralı İsmail Bey Müzesi’nde araştırmalar yaptım. Kırım´da, Akmescit, Karasubazar, Osmanlı´nın Sancak merkezi Kefe ve Sudak bölgelerindeki Osmanlı ve Tatar tarihi eserlerinin belgeselini çektim. Eski Sovyetler’in ünlü tatil beldesi Yalta’daki dünyanın paylaşıldığı Yalta Konferansı’nın yapıldığı Livadiye Sarayı’nı gezerek, Tatar Milli Meclis Başkanı Mustafa Cemil Kırımoğlu ile görüşüp Gözleve’de Tarih Müzesi, Tatarhan Camisi ile Fatih Sultan Mehmet´in heykelinin bulunduğu Gözleve Kahramanlar meydanının belgeselini çektim.

TATAR HANLARI VE OSMANLI MEDENİYETİNDE KIRIM

Kırım tarihimiz için çok önemli, ibret ve ders alınacak olaylara sahne olmuş bir yer. Rus Çarlığı’nı uzun yıllar idare eden Kırım Hanları Osmanlı ile birleştikten sonra çok önemli hizmetler yapmışlar. Rusların sıcak denizlere inmesini önlemişlerdi. Kırım Hanları’nın Viyana Seferi’ne yardım etmemeleri üzerine bozgun yaşanmıştı. Kırım gerçekten çok muhteşem bir yer. Uçağımız Karadeniz’in karşı tarafına geçtiğinde yemyeşil ovalar ve ağaç denizi üstünde uçtu. Viyana Seferleri’ne destek olmayan Kırım Hanlığı çok ağır bedel ödemiş, kaderin cilvesi Osmanlı´da ilk toprak kaybı Kırım´da yaşanmıştı. Kırım Savaşları, Osmanlı’ya borç vermek isteyen İngilizler tarafından çıkartılmış ve Osmanlı dış borç alarak ilk savaşı Kırım´da yapmış ve bu savaşı kaybetmişti.

KIRIM SAVAŞLARI´NIN YIKIMI

Tarihimizde büyük yıkımlar olmuştu. 17. yüzyıldan itibaren Kırım Savaşları olarak tarihe geçen ve en dehşetlisi 1853´te yaşanan Kırım Savaşları ile ilgili yazılacak çok şey var. Biz bu savaşları Kırım´da araştırıp, savaşların yapıldığı yerlerdeki şehitliklerimizi ziyaret edip, Fatihalar okuduk. Her dönemi bir çok önemli olaya sahne olan Kırım Tarihi ve Kırım’la ilgili araştırma yapmak üzere Kırım’a gittik. Rusların uyguladığı Tatar Soykırımı’nı belgeselleştirip kayıt altına aldık. Tatar sürgününü yaşayanlarla görüşüp, araştırma yaptık. Rusların, Karadeniz filosunun üssünün bulunduğu Akyar Körfezi, Akyar’da Kırım Savaşı’nın canlandırıldığı Panaroma Müzesi, Kökgöz Köyü, Kırım Hanlığı’nın başkenti Bahçesaray’da Tatar Elhamması olarak bilinen Han Sarayı, Zincirli Medrese ve ünlü Türk aydını gazeteci Gaspıralı İsmail Bey Müzesi’ni gördük.

TÜRKİYE´DE YAŞAYAN TATARLARIN KIRIM’DAN HABERİ VAR MI?

Türkiye´de bugün 2 milyona yakın Tatar Türkü yaşamakta. Gebze´de bir mahalleye bile adını veren Tatarlar ve Kırımla ilgili yeterli araştırma yok. Kırım´ın Karasubazar’da yaşayan Tatar halkı ile tanışıp, Eski Kırım’da Özbekhan Camisi’ni, Kefe’de Baybarshan Cami’sini ziyaret edip Sudak Kalesi ve şehrini gezdik. Eski Sovyetler’in ünlü tatil beldesi Yalta’ya gidip İkinci Cihan Harbi sonrası dünyanın paylaşıldığı ünlü Yalta Konferansı’nın yapıldığı bu şehrin belgesel çekimlerinin ardından Yalta Konferansı’nın gerçekleştiği Livadiye Sarayı’nı gezerek iki kutuplu dünya ve soğuk savaş yıllarını hatırlamaya çalıştık, Tatarların efsanevi lideri Tatar Milli Meclis Başkanı Mustafa Cemil Kırımoğlu ile görüşüp, Gözleve’de Tarih Müzesi’ni gezdikten sonra, Mimar Sinan’ın Osmanlı coğrafyasının en kuzeydeki Osmanlı Mimarisi ile yapılan tarihi eseri Tatar Han Cuma Camii’nin ve Mevlevi Tekkesi’nin belgesellerini çekerek tarihe ve zamana not düştük.

KIRIM’DAKİ ŞEHİRLERİN ADLARINI RUSLAR NEDEN DEĞİŞTİRDİ?

Kırım’ı Rusya’nın bir parçası haline getiren Çarlık, buraya verdiği özel önem gereği, büyük yatırımlara girişti. Küçük bir kıyı kasabası olan Akyar, Sivastopol adıyla büyük bir limana dönüştü ve Rus ileri gelenleri için kıyılarda yazlık saraylar inşa edildi. Tatar yerleşimi olan kentlerin ve kasabaların adları da değiştirildi. O zamanlar, tüm Batı yakasında olduğu gibi Rusya’da da Yunan hayranlığı ve Kırım’ın eski Yunan’ın bir parçası olduğu iddia ediyordu. Ruslar bu hayali kökene dayanarak, Akmescit´i “fayda şehri” anlamında Yunanca kökten gelen Simferopol, Gözleve’ye Mihridates, Eupator’a İzafeten Toriya, Kefe’ye “Theodos ﬁehri” karşılığı olarak Ferahiye, Akyar’a da “muhteşem şehir” anlamında Sivastopol dediler. Amaç Kırım’ın ve kentlerinin Türk kimliğini silmekti. Nitekim sadece şehirlerin isimlerini değiştirmekle kalmadılar, sarayları, hanları, camileri de yıktılar.